İnsanlığın Hafızası Tarih - 2

“...1929'da başlayan ve 1930'lu yıllar boyunca devam
eden ekonomik buhran, planlama ve benzeri yöntemlere
başvuran ABD ile Fransa gibi demokrasilerde ılımlı
çözümlerle yönetilirken, Almanya'da işsizler Nazileri
iktidara taşıdılar. Böylece bunalım (Büyük Depresyon)
aynı zamanda, II. Dünya Savaşı'nın başlıca nedenini
oluşturdu...”

Tarih kelimesi; ilk kullanıldığı dönemlerde “ay görmek”
anlamına gelen “Verrehe” kökündendir ve hadiseleri bir
takvime bağlamak, yani bireysel olayları tarihlendirme
esasına dayanan kronolojik bir tasnif anlamında kullanılırken
XIX. yüzyıldan itibaren kavram çok daha zenginleşen
ve çeşitlenen bir anlam yüküne kavuşmuştur.
 

Modern dönemde “tarih” sözcüğünde görülen bu anlam genişlemesi;
 

I. bireylerin ve toplumun kendini ve evreni anlama çabasının artması,
II. tarih anlatımlarında aktarma ve kaydetme ile yetinilmemesi,
III. tarih öğretiminin ulusal amaçlar doğrultusunda kullanılmak istenmesi

Eski Mısır tarihini araştıranların hiyeroglif yazısını;
Mezopotamya tarihi araştırmacılarının çivi; genel Türk
tarihi çalışanların Orhun, Uygur hatta Çin yazısını bilmeleri
bir zorunluluktur. Aynı şekilde İslam tarihi ve
Osmanlı tarihi için Arap alfabesini bilmeden araştırma
yapmak da mümkün değildir.

II. Bayezit zamanında Osmanlı tarihçiliğinde yeni bir dönem başlamıştır. Bu dönemde İdris-i Bitlisî, Kemal- Paşazâde ve Şemsettin Ahmet birer Osmanlı tarihi yazmaya memur edildiler. Birincisinin Heşt Behişt (Sekiz Cennet) adlı tarihi, sekiz padişah devrini anlatan Farsça, edebî ve ağır bir üslupla kaleme alınan bir eserdir. Kemal-Paşazâde ise, Türkçe fakat ağır bir dille yazdığı eserini 1508’de tamamlayabilmiş, bunu daha sonradan Mohaç Seferi’ne kadar getirmiştir. Kemal Paşazâde, Osmanlı Tarihini Genel Türk tarihi içerisinde, onun bir parçası olarak gören ilk tarihçidir. Ayrıca bu dönemdeki
bir başka isim Tursun Bey, “Tarih-i Ebû’l-Feth” adlı eserinde şeriat yanında örfî hukukun varlığı ve gerekliliğini savunarak, hükümdarın görev ve yetkilerini ayrıntılı olarak açıklamıştır.
 

Buna göre Osmanlı tarih yazımı ile ilgili olarak;
 

I. siyasi iktidarın teşvik ve yönlendirmesinin etkili olduğu,
II. sosyal tarih alanına ağırlık verildiği,
III. eğitim ve bürokrasinin ihtiyaçlarından çok geniş halk kitlelerine yönelik hazırlandığı

Diğer çağdaş yerleşimlerle yakın ilişki içinde olan
Göbeklitepe'nin bir toplanma yeri sağlayarak, takas ve
eş bulunması gibi ihtiyaçları da yerine getirdiği düşünülüyor.
Bu açıdan bakıldığında Göbeklitepe’nin bir kült
merkezi olmasının yanında farklı pek çok sosyal ve
ekonomik işlevi vardı. Anıtsal yapıların içindeki dolgu,
olasılıkla törensel motivasyonlarla yapılan şölenlere
ait kalıntıları da gösterdiği gibi, tarih öncesi dönemde
insanların ortak bir sosyal kimliğe katkıda bulunduklarını
da işaret eder.

Öğrenci:
(I)..........
Öğretmen:
- Her tarihi olay kendi devrinde hâkim genel dünya görüşünün,
yani hayat felsefesinin bir tezahürüdür ve unsurlarının
tamamı birden bu felsefe ile irtibat hâlindedir.
Öğrenci:
( I I ) ..........
Öğretmen:
- Tarihçi kendi devrindeki topluma hâkim dünya
görüşünün, yani hayat felsefesinin tesiri altındadır ve
onun konuları seçişinde ve işleyişinde şahsi duygularını
bu tesirden kurtarması zordur.

Tarihçi Edvvard Carr’ın: "tarihçinin görevi geçmişi sevmek
ya da kendisini geçmişten kurtarmak değil, bugünü
anlamanın anahtarı olarak onun üstünde çalışmak
ve kavramaktır." sözüyle tarih araştırmalarında;
 

I. neden-sonuç ilişkisi,
II. nesnel yaklaşımı,
III. öznelliği