İnsanlığın İlk İzleri - 1

Arslantepe’de gözlemlenen gelişkin madencilik ve
maden işlemeciliği teknolojisi zamanla burasını
Mezopotamya bölgesinin Doğu Anadolu ve Transkafkasya
ile olan ticari ilişkilerinde köprü görevi üstlenen
bir merkezi hâline getirmiştir.
 

Arslantepe’nin bu niteliği kazanmasında;
 

I. coğrafi konumu,
II. siyasi yapısı,
III. hammadde olanakları

Tarih öncesi dönemde insanlar, günlük işlerinde kullandıkları
av aletlerini, yine çevrelerinde buldukları
taş, kemik, odun gibi ham maddelerden çeşitli yontma
ve işleme teknikleriyle üretiyorlardı. Bunlardan
özelikle taştan olanlar, insanın en kalıcı belgeleri
olarak günümüze ulaşabilmişlerdir. Organik yapıları
nedeniyle, özellikle odun aletler, birkaç örnek hariç,
zaman akımı içinde çürüyüp yok olmuştur.

MÖ 5000'li yıllarda Orta Anadolu ile Göller Bölgesi’nde
köylerin sayısında belirgin bir artış görülmektedir. Buna
karşın Toros Dağları'nın hemen kuzeyindeki Elazığ ve
Malatya ovalarında yapılan çalışmalar ise bu bölgelerde
avcı toplayıcı yaşamın devam ettiğini göstermektedir.

Kültür sözcüğü Latincede ekip ürün almak, üretmek
anlamına gelen “cultura” sözcüğünden gelmiş ve
birçok dünya dilinde kullanılır olmuştur. Toprağı işleme
kültür olabileceği gibi, yemek hazırlama, ayin ya
da oyun da kültürdür. Bu durumda kültür sözcüğü,
zaman içinde gelişimlerin değişimlerin ışığında zengin
anlamlara sahip olmuştur.
 

Buna göre kültürel yaşamın zenginleşmesinde;
 

I. yerleşik yaşamın başlaması,
II. yazının kullanılması,
III. kent devletlerinin kurulması

Anadolu’da MO 11.000-5000 yılları arasını kapsayan
Neolitik Dönem’de hem yerleşik yaşam hem de
üretim başlamıştır. Bu dönemde iklimin ısınması ve
buzulların erimesinin ardından verimli alanlar ortaya
çıktıkça insanların gündelik yaşamlarında köklü değişiklikler
baş göstermiştir.

Tarih öncesi devirlerin, başlangıç ve bitiş zamanları ile yaşanma süreleri bölgelere göre farklılıklar gösterir.
 

Bu durum;
 

I. coğrafi olanaklar,
II. ham madde kaynakları,
III. etkileşim olanaklarının sınırlı oluşu

Çatalhöyük’ün hemen yanındaki Çarşamba Çayı bahardaki
taşkınlarıyla ovaya verimli alüvyon bırakarak ile
bölge insanının tarımsal etkinliklere başlamasını sağlamıştır.
Bu bölgede yaşayan toplulukların besin zincirlerinde;
ekmeklik buğdaydan, sumak ve kapariye kadar
geniş bir yiyecek menüsü bulunmaktadır. Erken evrelerden
itibaren koyun ve keçi evcilleştirilmiştir. Obsidyen
ve çakmaktaşından silahlar ve çeşitli aletler yaparken,
hayvan kemiklerinden kaşıklar ve kepçeler üretmişlerdir.
Tapınak olduğu düşünülen ve özenle inşa edilmiş
yapılardan bazıları, zengin resimler ve sıva kabartmalarla
bezenmiş duvarlarıyla dikkat çekmektedir. Burada
hayvan ve insan figürleri çizilerek oluşturulmuş çeşitli
kompozisyonlar, geometrik ve sembolik motifler hemen
göze çarpmaktadır. Çoğu aynı duvarı kullanarak bitişik
düzende yapılmış tek katlı evleri ile tam bir çiftçi köyü
görünümündeki yerleşimde, sokak yoktur.

I. Tahıl öğütme taşları
II. Saban ve oraklar
III. Sulama kanalları
IV. Demir kılıçlar
V. Damga mühürler

Yerleşik yaşama geçiş ve tarımın insanların yaşamında
hayati derecede rol oynamaya başlamasıyla
toprağın verimliliği tanrıça fiğürleriyle de işlenmeye
başlanmıştır. Toprağa ya da doğaya şükranlarını
sunmak isteyen bu dönem insanı, birçok merkezde
pişmiş topraktan ana tanrıça figürü yapmıştır.