İşgal Yıllarında Anadolu : Mondros Ateşkes Antlaşması -1

Mondros Ateşkes Antlaşması’nın 24. maddesinde: “Doğu Anadolu’daki altı ilde karışıklık çıktığı takdirde buralar işgal edilecek” denmektedir. Buna göre İtilaf Devletlerinin amaçları arasında; 

I. Anadolu’daki işgalleri kolaylaştırmak, 

II. Türk halkının işgallere karşı sessiz kalmasını sağlamak,

 III. Bölgede Ermeni devleti kurulmasını kolaylaştırmak

“Mondros Ateşkes Antlaşması’nın hükümlerinin İngilizce ve Türkçe metinleri arasında belirgin farklar bulunmaktaydı. Örneğin, İngilizce metinde “Türk ordusunun derhal terhis edilmesi yer alırken, Türkçe metninde “lüzumlu askerden fazlası terhis olunur.” denilmekteydi.”

Mondros Ateşkes Antlaşması’nın 7. maddesi “İtilaf Devletleri güvenliklerini tehdit edici durumla karşılaşırsa stratejik noktaları işgal edecektir.” şeklindedir.

Mustafa Kemal, Mondros Ateşkes Antlaşması ile ilgili Ali Fuat Cebesoy’a; “Artık milletin bundan sonra kendi haklarını kendisinin araması ve müdafaa etmesi, bizlerin de mümkün olduğu kadar bu yolu göstermemiz ve bütün bir ordu ile yardım etmemiz gerekmektedir.” demiştir.

Mondros Ateşkes Antlaşması ile Osmanlı Devleti’nin etki alanı kısıtlanmıştır. Yer alan hükümler gereğince Osmanlı imparatorluğu fiilen yok sayılmış, geriye tamamen savunmasız bir Anadolu kalmıştır. 7. madde, İtilaf Devletlerine Anadolu’yu açıkça işgal etmenin kapısını açmıştır. 24. madde ile de Anadolu’da bir Ermeni devleti kurulmak isteniyordu.

Bu bilgilere göre;

 I. Osmanlı Devleti, bağımsızlığını kaybetmiştir.

 II. İtilaf Devletleri Anadolu’daki işgallerini kolaylaştırmaya çalışmışlardır. 

III. Osmanlı Devleti, işgallere karşı halkı ayaklandırmaya çalışmıştır.

Mondros Ateşkes Antlaşması, Osmanlı Devleti’nin müttefikleriyle beraber sürüklendiği acı mağlubiyetin yüz kızartıcı bir sonucudur. Bu ateşkes maddeleri, Türk topraklarını yabancı işgaline açık hâle getirmiştir.”

Meclis-i Mebusan’ın verdiği yetki ile Osmanlı delegeleri 30 Ekim 1918’de mütarekeyi imzalamış ve durumu Bab-ı Ali’ye bildirmişlerdir. İtilaf Devletleri ile mütarekeyi onlar adına Amiral Calthorpe, Osmanlı Devleti adına Bahriye Nazırı Rauf Bey, Hariciye Müsteşarı Reşat Hikmet Bey, 8. Ordu Erkan-ı Harbiye Reisi Sadullah Bey imzalamışlardır. Mütarekenin imzalandığı haberi İstanbul’a ulaştığında Hükümet, derhâl bütün ordu kumandanlıklarına çatışmanın kesilmesi emrini vermiştir. İtilaf Devletleri Hükümetleri de kendi kumandanlarına bu emri verdiklerinden 31 Ekim’den itibaren Filistin ve Irak Cephelerinde çatışma durumu sonlanmıştır.