Işığın Kırılması ve Mercekler - 2

Okan babasıyla birlikte ikinci el eşya satan bir dükkana gidip atık hâlde bulunan bozuk bir mikroskop almıştır. Evde bu mikroskobun farklı büyüklükteki merceklerini çıkararak birbiri içerisinden geçebilen hareketli bir düzenek oluşturmuş ve düzeneğin uçlarına mercekleri şekildeki gibi yerleştirmiştir.

Daha sonra gittiği hafta sonu kampında Ay gözlemi için bu düzeneği kullanmıştır.

Buna göre Okan’ın kullandığı merceklerle ilgili;

I. Iraksak merceklerdir.
II. Gündüz ışık ışınlarını bir noktada toplayarak ateş yakabilmek için bu mercekler kullanılabilir. 
III. Teleskobunda kullandığı merceklerle böcekleri olduğundan daha büyük görerek gözlem yapabiliir.
 

X, Y ve Z saydam ortamlarında ışığın izlediği yol yukarıda verilmiştir.

Buna göre; X, Y ve Z ortamlarıyla ilgili;

Bilgi: Farklı iki saydam ortamın sınırına gelen ışının, yüzeyin normali ile yaptığı açıya “gelme açısı", diğer ortama geçerken kırılan ışının normalle yaptığı açıya ise “kırılma açısı" denir.

Aşağıdaki şekillerde K ve L ışınlarının izlediği yollar verilmiştir.

Semra Öğretmen ışığın kırılması ile ilgili dikdörtgen cam levha ve lazer ışığını kullanarak aşağıdaki deney düzeneğini tasarlayıp ışık ışınının izlediği yolu öğrencilerine gösteriyor.

Gülşah Öğretmen içlerine mercek yerleştirdiği iki kutuyu sınıfa getirmiştir. Daha sonra her iki kutuya
da asal eksene paralel ışık demeti göndermiştir. Işınlar kutu içindeki mercekten kırıldıktan sonra şekildeki gibi uzaklaşmıştır.

Ardından Gülşah Öğretmen öğrencilerinden kutularda bulunan merceklerle ilgili yorum yapmalarını
istemiştir. Öğrencilerin yaptığı yorumlar aşağıdaki gibidir.

Ceren : 2. kutuda bulunan mercek geniş görüş alanı elde etmek için kullanılır.

Efe : 1. kutuda kalın kenarlı mercek vardır.

Merve : 1 . kutuda bulunan mercek miyop göz kusurunun tedavisinde kullanılır.

Emirhan : 2. kutuda bulunan mercek türü geniş alanları aydınlatan ışıldaklarda kullanılır.

Bir gözlemci X ortamından, Y ortamındaki bir cisme bakınca cismi olduğundan daha yakın görüyor.

Yine X ortamından Z ortamına bakan gözlemci aynı cismi olduğundan daha uzakta görüyor.

Buna göre;

I. X ortamındaki ışığın hızı Z ortamından fazladır.
II. Y ortamından Z ortamına gönderilen ışık ışını normalden uzaklaşarak kırılır.
III. Z ortamından Y ortamındaki bir cisme bakılırsa cisim bulunduğu yerden daha yakında görülür,