İslamiyet' in Türk Devlet ve Toplum Yapısına Etkisi - 1

Kaşgarlı Mahmut Divan-ı Lügati Türk adlı eserinde:"...
Gördüm ki Allah devlet güneşini Türk burçlarına doğuruyor....
Onlara Türk adını verip hükümran kılmış ve
onları insanlığın başına getirip hak yolda desteklemiş,
onları dönemin egemen gücü kılmış, insanların idaresini
onların eline vermiş..." ifadelerini kullanmıştır.

Kaşgarlı Mahmut’un yukarıdaki sözleri;

I. ülüş anlayışı,
II. cihan hakimiyeti düşüncesi,
III. sosyal devlet,
IV. federatif örgütlenme

Karahanlılar İslam inancını benimsemelerine karşın
Türk kimliği, devlet geleneği ve kurumlarından tamamen
kopmamış iki kültürü sentezlemeyi hedeflemişlerdir.

Bu duruma;

I. İslami isim ve unvanların yanında Türkçe isimleri de kullanmaları,
II. töre hükümlerini örfi hukuk adı ile devam ettirmeleri,
III. hanedan usulünü benimsemeleri

Karluk Türkleri Müslüman olmamalarına karşın Talaş Savaşı’nda Abbasilerle iş birliği yapmışlardır.

Abbâsîler devrinde Türk topraklarına karşı düzenlenen fetih harekâtı önceki dönemlerin aksine hızını kaybetmiştir.

İslam öncesi dönemde yaygın olarak görülen sosyal devlet anlayışı Türk İslam devletlerinin de temel özellikleri arasındadır.

Dede Korkut hikayelerinde geçen: “Attan aygır,
deveden buğra, koyundan koç kesilir, tepe gibi et
yığılır, göl gibi kımız sağılır, İç-Oğuz, Taş-Oğuz beyleri
toplanırlar. Açlar doyurulur, yalıncaklar [yalınayaklar,
çıplaklar] donatılır; borçlular kurtarılır ve çok ulu
bir toy olur...” ifadeleri Türk toplulukları arasında
aşağıdakilerden hangisinin yaygın olduğunun bir
göstergesidir?

X. yüzyılda çeşitli ülkelerden Oğuzların ve diğer Türk
boylarının hâkimiyetindeki şehirlere gelen Müslüman
tâcirlerin, derviş ve seyyahların çalışmaları sonucu
İslâmiyet, Türkler arasında büyük bir hızla yayılmıştır.

İslam dünyasına Türklerin yaptığı önemli hizmetlerden biri de İslam coğrafyasını dış saldırılara karşı korumasıdır.

Selçukluların bu amaçla;

I. Haçlılar,
II. Moğollar,
III. Doğu Roma

Türklerin bir kısmı, Kök Türk Devleti zamanında
Budizm’e, Uygurlar Dönemi’nde Maniheizm’e inanmıştır.
Hazarlar, Museviliği kabul ederken Peçenekler,
Kumanlar ve Bulgarlar gibi Türk toplulukları da Hristiyanlığı
tercih etmiştir. X. yüzyıldan itibaren ise İslam
inancı Türkler arasında temel dinî inanış olmuştur.