İslamiyet' in Türk Devlet ve Toplum Yapısına Etkisi - 2

Karahanlılarda hakandan sonra her bir hanedan mensubu
sahip olduğu hiyerarşik konumuna uygun olarak
ya tâbi ya da bir alt basamakta alt tâbi sıfatı ile kendi
şehrini, vilayetini veya bölgesini yönetmektedir.

İlk örnekleri Karahanlılar devrinde açılan daha sonra
Selçuklular tarafından yaygınlaştırılan medreselerin;
I. imam, müezzin, hatib gibi halkın dinî ihtiyaçlarına
cevap veren memurlar yetiştirmek,
II. yargı işlerinin düzenli yürütülmesi için kadı yetiştirmek,
III. devletin bürokrat ihtiyacını karşılamak

Yusuf Has Hacip Kutadgu Bilig adlı eserinde devlet
felsefesini: "...Dünya hâkimi hakîm bey niçin hazine
toplar; asker nerede ise, oradan hazır hazine alır.
Memleket tutmak için, çok asker ve ordu lazımdır;
askeri beslemek için de çok mal ve servete ihtiyaç
vardır. Bu malı elde etmek için halkın zengin olması
gerektir; halkın zengin olması için de doğru kanunlar
konulmalıdır. Bunlardan biri ihmal edilirse, dördü de
kalır; dördü birden ihmal edilirse, beylik çözülmeğe
yüz tutar.” ifadesi ile anlatmıştır.

Karahanlılarda İslamiyet’in resmi inanış olarak
kabulü ile birlikte;
I. sanat anlayışı,
II. rejim türü,
III. vergi çeşitleri

"Tanrı verdi dilediğin bütün dilekleri
Ey devletli hükümdar, Tanrı sana mutluluk verdi
Sen iyi ad dile, Tanrı sana mutluluk verdi
Bu Beyler hâkimiyetlerini Tanrıdan alır"
 

Tarih öğretmeni dersinde,
• 225 yıllık ömrü süresince Afganistan ve Kuzey
Hindistan’da İslâm’ın yayılması için mücadele
vermiş ve ileride kurulacak Türk devletlerinin bu
bölgede tutunmasına zemin hazırlamışlardır.
• Kuzey Hindistan’ı feth ederek İslâm dinine
Pencâb’ta kuvvetli bir dayanak noktası sağlamışlar
ve daha sonra Hindistan’da gerçekleştirilecek
fetihlere ortam hazırlamışlardır.
diyerek öğrencilerinden bu Türk İslam devletinin adını
sormuştur.

İlk Türk İslam hükümdarları gibi Gazneli Mahmut da
Abbasi halifeleriyle güçlü ilişkiler kurmaya önem vermiş,
halifeliği Şii rakiplerine karşı koruduğu gibi halifeden
“Nizâmü’d-Din, NâsırüTHakk” gibi lakablar da almıştır.

Bu durumun;
I. halkın yönetime bağlılığını artırma,
II. merkezi otoriteyi güçlendirme,
III. İslam dünyasındaki etkinliğini artırma

Türk İslam devletlerinde hükümdara ait olan her şey bir
anlamda onun alâmeti idi. Ancak hakimiyet sembollerinin
bir çoğu hükümdarın bulunduğu yerde sergilenirken
bazılarının daha geniş bir etkinlik alanı oluşmuştur.