İslamiyet' in Türk Devlet ve Toplum Yapısına Etkisi - 3

Tarih öğretmeni dersinde akıllı tahtadan aşağıdaki
resmi göstererek bu Türk hükümdarının hem Türk
İslam tarihinde önemli bir karakter olduğunu hem de
gerçekleştirdiği fetihlerle Pakistan ve Afganistan'ın
İslamlaşmasına katkı yaptığını ifade etmiştir.

Gazne Devleti Türk kökenli Alptekin tarafından kurulmuş
onun vefatından sonra yerine oğlu ishak İbrahim
geçmiştir. Bir yıl sonra da İshak geride her hangi bir
varis bırakmadan vefat etmesi üzerine Türk emirler
Aytegin’in memluğu (kölesi) ve muhafız kuvvetlerinin
komutanlığını yürüten Bilgetegin'i tahta çıkarmıştır.
Onun ölümünün ardından ise Alptekin’in bir başka
memluğu Böritegin hükümdar olmuştur. Böritegin kötü
yönetimiyle kısa sürede halkın nefretini üzerinde toplamış
bunun üzerine Türk emirler, Alptegin’in bir diğer
memluğu Sebüktegin’i devletin başına geçirmiştir.

Karahanlılarda hanedan mensupları,
• Ülkenin çeşitli bölgelerine yönetici olarak atanır,
• Yönettikleri bölgede merkezdeki idari yapının benzeri olan idari teşkilatları ve orduları bulunur,
• Komşu devletler ile ilişkileri doğrudan yürütebilir, savaşlar ve anlaşmalar yapabilirlerdi.

Bu durumun;

I. merkezi otoritenin denetiminin zorlaşması,
II. iç ve dış politikada istikrarın sağlanamaması,
III. etnik temelli çatışmaların yaşanması

Orta Çağ Türk-İslam dünyasında bilinen ilk medrese Karahanlı hükümdarı Tamgaç Han İbrahim tarafından 1066 tarihinde Semerkand’da açılmıştır.

Bu medresenin;

I. vakıf kaynaklı daimi gelirleriyle yıllık bütçelerinin olması,
II. programlı eğitimin ücretli öğretmenler eliyle yürütülmesi,
III. düzenli devam eden burslu öğrencileri bulunması

Karahanlılarda İslam’ın kabulüne kadar hakanlığa dair bilgilerin sınırlı düzeyde oluşu;

I. göçebe yaşamın yaygın olması,
II. yazılı kaynakların yetersiz oluşu,
III. dış politik ilişkilerinin sınırlı düzeyde kurulması

Karahanlı ülkesinde sosyal hayata dair bilinenlerin
pek çoğu, bu ülkenin bir mensubu olan Kâşgarlı
Mahmud’un ünlü eseri Dîvân-ı Lugâti’t-Türk’de verilen
bilgilere dayanır.