İstiklal Yolculuğu - 2

Mondros Ateşkes Antlaşması sonrasında İstanbul’a gelen Mustafa Kemal Paşa, İstanbul’da işgallere karşı birçok görüşme yapmış ancak Millî Mücadele’nin İstanbul’dan değil de Anadolu’dan başlaması gerektiği kanısına varmıştır.

Mondros Ateşkes Antlaşması gereğince ingilizler Samsun ve çevresini işgal etmişlerdir, ingilizlerin bölgeyi kontrolünden sonra Samsun ve çevresinde isyan çıkaran Rum çeteleri, ingilizlerin desteğiyle Türklere karşı taşkınlıklarda bulununca Türkler de direnişe geçmiştir. Türklerin direnişi üzerine İngilizler, Osmanlı Hükümetine uyarı göndererek bölgedeki Türk direnişinin en kısa zamanda bitmesini istemiştir. Osmanlı Hükümeti de Türklerin elinden silahı toplamak ve bölgedeki asayişi sağlamak için Mustafa Kemal Paşa’yı 9. Ordu Müfettişi olarak bölgeye göndermiştir.

 Bu bilgilere göre; 

I. itilaf Devletleri, Anadolu’daki azınlıkları desteklemiştir.

 II. Bölge halkı olaylara tepkesini göstermiştir. 

III. Osmanlı Hükümeti, olaylar karşısında teslimiyetçi bir tutum izlemiştir.

Terhis edilmemiş Osmanlı ordusunu terhis etmek ve bölgedeki Türklerin elinden silah almak için 9. Ordu Müfettişi olarak, Samsun’a gönderilen Mustafa Kemal, bölgede yaptığı incelemeler neticesinde bir rapor hazırlayıp İstanbul’a göndermiştir. Bu raporda Mustafa Kemal:

• Buradaki olayların Rumların taşkınlıklarından vazgeçmesi durumunda son bulacağını, 

• Türk milletinin işgalleri kabul etmediğini belirtmiştir. 

Bu rapora göre,

 I. Türklerin bağımsızlıktan ödün vermeyeceği,

 II. Karışıklıklara Rumların sebep olduğu,

 III. Halkın elindeki silah ve cephanenin toplandığı

Mondros Ateşkes Antlaşması’nın “İtilaf Devletleri kendi güvenliklerini tehdit eden herhangi bir durum ortaya çıkarsa, stratejik noktaları işgal edebilecektir.” maddesi gereğince itilaf Devletleri, Anadolu’daki işgallerine hukuki zemin hazırlamak istemiştir.

Mustafa Kemal, Havza günlerinde kendisini ziyarete gelen, bölgenin ileri gelenlere şunları söylemiştir: “Hiçbir zaman ümitsiz olmayacağız, çalışacağız, memleketi kurtaracağız"

Buna göre Mustafa Kemal ile ilgili;

 I. Bağımsızlık konusunda kararlıdır.

 II. Karamsarlığa düşmemiştir.

III. Manda ve himayeye karşı çıkmıştır,

Millî Mücadele’nin Hazırlık Döneminde alınan bazı kararlar şunlardır: 

• Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür, parçalanamaz. 

• Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır. 

• Manda ve himaye kabul edilemez.

Erzurum Kongresinde alınan bazı maddeler şunlardır:

• Millî sınırlar içinde vatan bir bütündür, parçalanamaz. 

• Kuvayımillîyeyi etkin ve millî iradeyi hâkim kılmak esastır. 

• Mebusan Meclisi derhal toplanmalı ve hükümet işleri meclis tarafından kontrol edilmelidir.

Mustafa Kemal, Amasya Genelgesini Ali Fuat Cebesoy, Refet Bele ve Rauf Orbay’la birlikte hazırlamış ayrıca Konya’daki Ordu müfettişi Mersinli Cemal Paşa’nın ve Erzurum’daki XV. Kolordu Komutanı Kazım Karabekir Paşa’nın da onaylarını telgrafla almıştır.

 Mustafa Kemal bu tutumu ile, 

I. Millî Mücadele’yi kişisellikten çıkartıp halka mâl etmek, 

II. Genelgenin uygulanabilirliğini ve etkinliğini artırmak, 

III. Millî Mücadele’ye katılımı artırmak

Mustafa Kemal, Millî Mücadele’nin hazırlık aşamasında hazırladığı genelgelerde ve katıldığı kongrelerde, İtilaf Devletlerinin faaliyetleri karşısında İstanbul Hükümetinin görevini iyi yapamadığını belirtmiş ve alternatif bir hükümetin gerekliliğinden bahsetmiştir. 

Bu bilgilere göre;

 I. İstanbul Hükümeti ile Mustafa Kemal farklı görüşlere sahip olduğu, 

II. İstanbul Hükümetinin işgalleri önlemede yetersiz kaldığı, 

III. Mustafa Kemal’in bağımsızlığı hedeflediği