Kalıtım - 2

Bilgi:Bir genin farklı şekillerine “alel” denir.

Aşağıda bir bezelye bitkisinin tohum ve çiçek rengi bakımından fenotip ve genotiplerini gösteren tablo verilmiştir.

Tablodaki bilgiler dikkate alınarak iki hipotez öne sürülüyor.

I. Hipotez: Oğul döllerde beyaz çiçek rengine sahip bezelyeler ortaya çıkarsa, çaprazlanan bezelyelerin genotipinde beyaz çiçekli olma aleli kesinlikle bulunur.
II. Hipotez: Homozigot farklı tohum rengine sahip iki bezelye çaprazlanırsa farklı fenotipte bezelyeler ortaya çıkar.

Tohum şekli bakımından genotipleri bilinmeyen iki bezelye çaprazlandığında oluşan bezelyelerin genotip oranları grafikteki gibidir.

Buna göre;

I. Çaprazlanan bezelye tohumlarının fenotipi düzgün ve buruşuk olabilir.
II. Oluşan bezelyelerin genotipinde çekinik gen bulundurma ihtimali %100’dür.
III. Çaprazlanan bezelyelerin her ikisi de heterozigot genotipe sahip olabilir,

Arif, Türkan ve Tansel tabloda verilen bezelye karakterlerine göre bir takım çaprazlamalar yaparak çaprazlama sonucu oluşan yavru bezelyenin oranları ile ilgili sütun grafiklerini çiziyor.

insanlarda 46 kromozom bulunur. Bu kromozomlardan 23 tanesi anneden 23 tanesi ise babadan gelmektedir. Anneden gelen kromozomların 22 tanesi vücut ile ilgili özellikleri belirlerken 1 tanesi ise eşeyle ilgili özellikleri belirler. Eşey kromozomu X olarak ifade edilir. Babadan gelen kromozomların ise 22 tanesi vücut ile ilgili özellikleri belirlerken 1 tanesi ise eşeyle ilgili özellikleri belirler. Ancak babadan gelen bu kromozom X veya Y olabilir. Doğacak bebeğin cinsiyeti anne ve babadan gelen
eşey kromozomları XX şeklinde olursa bebek kız, XY şeklinde olursa bebek erkek cinsiyetine sahip olur.

Yukarıda verilen bilgilere göre;

I. Doğacak sağlıklı bebeklerde 44 tane vücut ile ilgili özellikleri belirleyen kromozom bulunur.
II. Doğacak sağlıklı bebeklerin cinsiyet oluşumuna annenin hiçbir katkısı yoktur.
III. Doğacak sağlıklı bebeklerin cinsiyeti babadan gelen eşey kromozomunun türüne bağlıdır,

Bir bölgede sera gazlarının kullanımının artması sonucu oluşan asit yağmurları toprağın asitlik oranını artırmış ve tarımda verimin düşmesine sebep olmuştur. Bölgedeki toprak yapısını inceleyen ziraat mühendisleri ve biyoteknoloji uzmanları, bölge halkının geçimini sağlayabilmesi için geçmiş dönemde ekilen ürünlerden ziyade yeni toprak yapısına uygun bitkiler yetiştirilmesi gerektiğini belirtmişlerdir.

Bu konuda mühendislerin bu bölgede yeni toprak şartlarına uygun ekilebilecek bitki türünün tohumlarıyla ilgili araştırma sonuçları tablodaki gibidir.

Buna göre;
I. K ve M tohumları çaprazlanıp elde edilen tohumlar bölgeye ekilirse fide oluşumu gerçekleşmez.
II. M tohumları kendi arasında çaprazlanıp elde edilen tohumlar bölgeye ekilirse istenilen özellikte bitki yetiştirilmesi sağlanmış olur.
III. L ve M tohumları çaprazlanarak tamamı asidik toprağa dayanıklı homozigot çekinik tohumlar elde edilir,

Bilgi: DNA’rıın yapısında meydana gelen değişimler mutasyon olarak adlandırılır. Mutasyonlar kromozom sayısında artma veya azalma, genlerin yapısında meydana gelen değişiklik şeklinde ortaya çıkabilir. Mutasyonlar genellikle canlıyı olumsuz yönde etkiler. Ancak yararlı mutasyonlar da vardır.

Şekildeki soyağacı insanlarda çekinik genle taşınan kalıtsal bir hastalığın kalıtımını göstermektedir.

Osman insan fenotipinde etkili olan iki karakter çaprazlamasını modellemek için baskın aleller için 50 kuruşu, çekinik alleller için 25 kuruşu kullanıyor.

I. çaprazlama: Heterozigot baskın genotip ile homozigot çekinik genotipin çaprazlamasını yapıyor.
II. çaprazlama: I. çaprazlama sonucunda elde ettiği genotiplerden rastgele iki tanesini seçerek kendi aralarında tekrar çaprazlıyor.

Genotip: Canlıların sahip olduğu alellerin tümüdür.
Fenotip: Genetik etkenlerle oluşan özelliklerin canlının dış görünüşüne yansımasıdır.

Dişi ve erkek bireylerdeki genlerin çaprazlanması sonucunda oluşacak canlının fenotip ve genotip oranları farklılık gösterebilir.

Mehmet Bey tarlasına ekmeyi planladığı bezelye tohumlarının dış görünüşlerine bakarak oluşabilecek genotip oranlarını belirlemek istiyor.

Buna göre,

I. Yeşil tohumlu X Melez sarı tohumlu
II. Yeşil tohumlu X Yeşil tohumlu
III. Melez sarı tohumlu X Saf döl sarı tohumlu