Kimyanın Temel Kanunları - 3

Şekildeki 1. aşamada kapalı kaplar eşit kollu terazide bulunmaktadır. Terazi dengede kalacak şekilde mumlar yerleştiriliyor.
Bu düzenekteki mumlardan birisi gaz çıkışı ve girişi olmadan 2. aşamadaki gibi yakılıyor. Bir süre beklendiğinde yakılan mumun yanarak bittiği fakat 3. aşamada olduğu gibi terazinin dengesinin bozulmadığı görülüyor.

Buna göre, yapılan bu deneyle,

I. Sabit oranlar kanunu
II. Kütlenin korunumu kanunu
III. Katlı oranlar kanunu

Şekildeki düzeneklerde yapılan çalışmada 1. kapta; kapta bulunan 1 gram H2 gazı üzerine 8 gram 0 2 gazı eklendiğinde kapta hiç gaz kalmadığı ve kabın dibinde sıvı oluştuğu tespit ediliyor.

2. kapta; kapta bulunan 2 gram H2 gazı üzerine 32 gram 0 2 gazı eklendiğinde kapta hiç gaz kalmadığı ve kabın dibinde sıvı oluştuğu tespit ediliyor.
3. kapta; kapta bulunan 2 gram H2 gazı üzerine 16 gram 0 2 eklendiğinde kapta hiç gaz kalmadığı ve kabın dibinde sıvı oluştuğu tespit ediliyor.

Belli miktarda havaya yer verilen bir kapta cıva ısıtıldığında, cıvanın kırmızı cıva oksite dönüşmesiyle ağırlık kazandığı, havanın ise aynı ölçüde
ağırlık yitirdiği görülür. Bu deneyde cıvadan ayırdığı cıva oksiti tarttıktan sonra daha fazla ısıtır, kora dönüşen kırmızı oksitin giderek yok olmaya
yüz tuttuğunu, geriye beli sayıda cıva taneciğiyle, solunum ve yanma sürecinde atmosferik havadan daha etkin bir miktar “elastik akıcı
kaldığını saptar, bu artığın ağırlığı ile cıvanın ilk aşamadaki ısıtılmasından azalan hava ağırlığının da eşit olduğunu belirler. Dahası, cıva oksitin
ısı altında cıvaya dönüşmesiyle kaybettiği ağırlık etkili bölümüyle (yani oksijenle) birleşmesiyle gerçekleşmektedir. Doğanın tüm işleyişlerinde
hiçbir şeyin yoktan var edilmediği tüm deneysel dönüşümlerde maddenin miktar olarak aynı kaldığı, elementlerin tüm bileşimlerinde nicel ve
nitel özelliklerini koruduğu gerçeğini tartışılmaz bir aksiyom olarak ortaya sürebiliriz ve modern kimyanın temelini atmıştır.