Klasik Üretim ve Endüstriyel Üretimde Osmanlı Devletinde Endüstriyel Üretime Geçiş - 2

XVIII. yüzyılın ikinci yarısında İngiltere’de buhar gücünün makinede kullanılması ile başlayan Sanayi inkılâbı kısa bir süre sonra Avrupa’nın tamamında etkisini göstermiştir. Buna bağlı olarak üretim artmış; ham madde ve pazar ihtiyacı ile birlikte devletlerarası bloklaşmalar da ortaya çıkmaya başlamıştır.

Buna göre, Sanayi İnkılâbına bağlı olarak;

I.   Coğrafi Keşiflerin başlaması

II.  I. Dünya Savaşı’na zemin hazırlaması,

III.  Aydınlanma Çağ’ına zemin hazırlaması

Osmanlı Devleti’nde endüstriyel üretime geçilememesi;

I. Sermaye birikiminin yetersizliği,

II. Yaşanan ekonomik ve sosyal sıkıntılar,

III. Avrupalı devletlerin Osmanlıya karşı izledikleri politikalar

Sanayi Devrimi ile seri üretime geçildi ve bu süreçte işçi sınıfı ortaya çıktı. Bu da bir dizi sorunu beraberinde getirdi, insan hayatı artık makinelerin işleyişi ve ritmine uymaya başladı. Hayat daha düzenli ve planlı bir hâl aldı. Sanayileşmeyle ortaya çıkan fabrikalaşma olgusu, günlük ve haftalık çalışma saatleri ile izin gibi kavramların tartışılmasına ortam hazırladı.

Osmanlı Devleti’nde tarım ve sanayi ürünlerinin tanıtıldığı ilk sergi  İstanbul’da açıldı. Ayrıca yurt içinde ve yurt dışında açılan sergilerde Osmanlıya ait çeşitli ürünler sergilendi.

Bu bilgiler Osmanlı Devleti ile ilgili;

I. ithalatın özendirildiği,

II. mali işleyişin canlandırılmak istendiği,

III. pazar bulma adına tanıtımlar yapıldığı

Mehmet Öğretmen:

Klasik Üretim ’in özellikleri nelerdir? şeklinde sınıfa bir soru sormuştur.

Öğrencilerden Feyza klasik üretimin özellikleri ile ilgili,

I. Üretimde çalışan sayısı sınırlıdır.

II. Üretim fabrikalarda, satışlar iç ve dış pazarlarda yapılır.

III. iş bölümünde geleneksel eğitimden yararlanılır

IV. Üretimde gelişmiş teknolojiler kullanılır.

V. Üretim araçlarının mülkiyeti zanaatkâra aittir

cevaplarını vermiştir

18. yüzyılda ilk defa İngiltere’de ortaya çıkan Sanayi Devrimi tüm Avrupa’ya ve oradan da Asya’ya yayılmıştır.

Tarih öğretmeni: Sanayi inkılabı Osmanlı Devleti’ni hangi açılardan olumsuz etkilemiştir ? Şeklinde bir soru sormuştur.

Öğrencilerden;

Ali: Osmanlı el tezgahları ve loncalar kapanmıştır.

Veli: Osmanlı ülkesini yabancı mallar istila etmiştir.

Hasan: Osmanlı ülkesi Avrupalı devletlerinin pazarı haline gelmiştir.

Hüseyin: İhracat dengesi Osmanlı Devleti lehine değişmiştir.

Osman: Osmanlı ülkesinde işsizlik artmıştır, gibi açıklamalar yapmışlardır.

( 14. ve 15. soruları aşağıdaki paragraftan yararlanarak cevaplayınız.)

Sömürgecilik, eski çağlardan modern zamanlara gelene kadar farklı şekillerde uygulanmıştır. Sömürgecilik, XV. Yüzyılın sonlarından itibaren sistemli bir şekilde uygulanmaya başlanmıştır. Coğrafi Keşiflerle Amerika kıtası gibi yeni topraklara ulaşan Avrupalılar, bu toprakları kısa zamanda istila etmiştir. Keşfedilen bölgelerdeki yerli halklar katliama maruz kalmış ve kültür varlıkları tam am en tahrip edilmiştir. Kurulan sömürgelerde, ihtiyaç duyulan işgücünü karşılamak için milyonlarca Afrikalı köleleştirilmiştir. Kapitalizmin işgücü ihtiyacı, köle ticaretini ortaya çıkarmış ve Afrika’nın hür insanları Avrupalılar tarafından ticari bir mal hâline getirilerek kıtalar arası köle pazarlarında satılmıştır, İngilizler, Hollandalılar ve Fransızlar; Sanayi Devrimi’nin etkisiyle sömürgeciliğe farklı bir boyut kazandırmıştır. Bu ülkelerin kapitalist uygulamalarla ucuz ve fazla mal üretimi, dünya ticaret dengesini değiştirmiştir. Bu durum Avrupa’da ham  madde ve pazar sorununu ortaya çıkarmış aynı zamanda Avrupa ülkelerini yeni pazarlar aramak zorunda bırakmıştır. Sömürgelerindeki pamuk, yün, kauçuk, buğday ve et gibi ham maddeleri ülkelerine taşıyan Avrupalılar; demir yolu malzemesi ve tekstil ürünleri gibi işlenmiş mamulleri ise bu bölgelerde pazarlamıştır. Bu sayede uluslararası pazarlar denetim altında tutulmuş ve ticaret, Avrupa’nın lehine işlemiştir.

Osmanlı Devleti ile İngiltere arasında Balta Limanı Ticaret Antlaşması imzalanmıştır.

Osmanlı Devleti’nin bu antlaşmayı imzalamasının amaçları arasında,

I. Ticari ayrıcalıklar elde etmek

II. Mısır meselesinde diplomatik destek almak

III. Hünkar İskelesi Antlaşması’na İngiltere’nin tepkisini azaltmak

Öğretmen: Sanayi İnkilabı’nın oluşumuna zemin hazırlayan gelişmelerden hangisi ekonomik neden değildir?

Sanayi devrimi ile birlikte Avrupa ülkeleri ihtiyaçları olan ham maddeleri Osmanlı Devleti’nden alıp işlemiş, mamul madde olarak satmaya başlamışlardır.

Bu durum Osmanlı ülkesinde,

I. Ekonomide dışa bağımlılığın artması,

II. Ham madde bolluğu yaşanması,

III. Fiyatların ucuzlaması

Meşhur eseri Milletlerin Zenginliği’nde klasik üretim yapan loncaların kapatılması gerektiğini savundu. 

Tezleri başta İngiltere ve Fransa olmak üzere tüm Avrupa’ya yayıldı.