Maddenin Ayırt Edici Özellikleri - 1

Araştırmacı Mozi 20 gram katı haldeki X maddesini ısıtıcı yardımı ile ısıtarak eritmiş ve erime sürecinde sıcaklık değişimlerini termometre yardımı ile ölçerek aşağıdaki tabloyu oluşturmuştur.

X ve Y maddelerine ait sıcaklık-zaman grafikleri aşağıda verilmiştir.

Bir araştırmacı içinde 50 ml_ aseton ve 50 mL alkol bulunan tüpleri, kütleleri ile ilk sıcaklıkları aynı olan su dolu behere daldırıp şekildeki düzenekleri kuruyor.

Daha sonra düzenekleri özdeş ispirto ocağı ile ısıtıp alkol ve asetonun kaynamaya başladığı sıcaklık değerlerini termometre ile ölçüyor ve farklı olduğunu görüyor. Kaynama devam ederken ısıtma işlemini bir süre daha devam ettirdiğinde sıvılarda sıcaklık değişimi olmadığını gözlemliyor.

Araştırmacı sadece yaptığı bu deney ile;

I. Kaynama sıcaklığı maddeler için ayırt edici bir özelliktir.
II. Kaynama sırasında sıvının sıcaklığı sabit kalır.
III. Kaynama sıcaklığı yoğuşma sıcaklığına eşittir,

Külçe Altının Yolculuğu

Altın rafinerilerinde madenlerden çıkarılan altın ile kuyumculardan toplanan hurda altın çeşitli işlemlerin ardından yeniden ekonomiye kazandırılır. Madenlerden çıkarılan altın ile kuyumculardan toplanan hurda altın ezilerek toz hâline getirilir. Toz hâline getirilen altın yüksek sıcaklıktaki fırınlara konularak sıvı hâle getirilir.

Sıvılaştırılan altın kalıplara dökülerek soğuk su havuzlarına alınır ve katılaşması sağlanır. Kalıplardan çıkarılan bu altınlara külçe altın denir.

Yukarıda külçe altının oluşum süreci ile ilgili bazı bilgiler verilmiştir.

Bilgi: Saf sıvılar belirli bir sıcaklık değerinde kaynamaya başlar. Kaynamaya başladıkları bu sıcaklık değerine kaynama noktası denir. Kaynama süresince saf sıvıların sıcaklığı değişmez. Kaynama anındaki bir sıvının sıcaklığı termometre ile yandaki gibi ölçülüyor.

Kaynama sıcaklığındaki bu sıvı ile ilgili olarak;

I. Sıvının donma sıcaklığı 44 °C’dir.
II. Kaynamakta olan sıvının üstüne aynı sıvıdan eklenip tekrar kaynama sıcaklığına ulaştırılırsa kaynama sırasında termometrenin gösterdiği değer artar.
III. Sıvının kütlesi zamanla azalır.

Güngör yukarıda verilen farklı hâllerdeki A ve B maddelerinin ayırt edici özelliklerini bulmak istiyor.

Bir araştırmacı aşağıdaki deney düzeneğini kurarak bir sıvıyı ısıtmıştır.

Isıttığı sıvının sıcaklık değerlerini belirli aralıklarla termometre yardımı ile ölçüp aşağıdaki tabloya kaydetmiştir.

Aşağıda laboratuvar ortamında yapılan bir deney ve sonuçları verilmiştir.

İlk sıcaklıkları 30 °C olan kütleleri farklı saf sular özdeş ısıtıcılarla ısıtılıyor. Deney sonunda elde edilen verilerle aşağıdaki grafikler çiziliyor.

Fen bilimleri öğretmeni A katısını ısıtarak Şekil I, B sıvısını soğutarak Şekil ll’deki sıcaklık-zaman grafiklerini elde ediyor.

Bazı saf maddelerin erime-donma ve kaynama-yoğuşma sıcaklıkları tabloda verilmiştir.