Mevsimlerin Oluşumu - 1

Bilgi: Yengeç ve Oğlak dönencelerine Güneş ışınları yılda
1 kez, ekvatora ise 2 kez öğle saatinde dik açıyla gelir.
Bu tarihler tablodaki gibidir.

Bu tarihlerde yere dik konumda olan cisimlerin gölge boyları
öğle saatinde sıfır olur.

Yukarıdaki görsel ve tablo incelendiğinde Güneş’in
en tepede olduğu zaman diliminde yere dik olarak
konumlandırılan özdeş çubukların gölge boyları - konumları
ile ilgili;

Bilgi: Göçmen kuşlar yılda iki defa Kuzey ve Güney Yarım
Küre’leri arasında göç ederler. Kış aylarında havaların
soğumasıyla, kuşların besin bulması zorlaşır ve bu konuda
aralarında rekabet artar. Bu sebeple Kuzey Yarım
Küre’de üreyen göçmen kuşlar her sonbaharda Güney
Yarım Küre’ye doğru göç hareketine başlar. Güney daha
sıcak ve besin bakımından daha zengin olduğundan iyi
bir kışlama alanı teşkil eder. İlkbaharın başlamasıyla da
güneyden kuzeye dönüş göçüne başlarlar. İlkbaharda
kuzey bölgeleri kuş akınlarına uğrar.
Göçmen kuşların uçuş rotasında bulunan A ve B
ülkelerindeki göçmen kuş sayısının zamana göre
değişim grafiği aşağıda verilmiştir.

Göçmen Kuş Sayısı

Kuzey Yarım Küre’de yere dik olarak konumlandırılan bir
çubuğun gölge boyunun zamana bağlı değişim grafiği şekildeki
gibidir.

Ticaretle uğraşan Osman Bey İstanbul’da yaşamaktadır.
30 Haziran - 07 Temmuz tarihleri arasındaki bir iş seyahati
için valizini hazırlayan Osman Bey’in valizine koyduğu
eşyaların listesi aşağıdaki gibidir.

Buna göre Osman Bey’in seyahati ile ilgili,

I. Güney Yarım Küre’de bulunan bir ülkeye seyahat edecektir.
II. Seyahat edeceği ülkede gece süresi gündüz süresinden kısadır.
III. Seyahati süresince bulunduğu şehre Güneş ışınları
İstanbul’a göre daha eğik açılarla düşer.

                                       MOZAİK HABER

Bir ilk! 2022 Dünya Kupası Katar’da. 1930 yılından bu yana düzenlenen Dünya
Kupası ilk defa kasım - aralık aylarına denk gelen bir dönemde oynanacak.
Katar’ın ev sahipliği yapacağı 2022 Dünya Kupası’nın 21 Kasım -18 Aralık tarihleri
arasında düzenleneceği açıklandı. Bu Dünya Kupası da diğer Dünya Kupalarında
olduğu gibi haziran ve temmuz aylarında oynansaydı maçlar 40 - 50 °C sıcaklıkta
oynanmak zorunda olacaktı. Öte yandan kasım - aralık aylarında Katar’da ortalama
sıcaklıklar 20 - 30 °C arasında seyrediyor.

Yukarıda bir spor gazetesi haberi yer almaktadır.

Bu haber ile ilgili olarak;

Metin : Katar Kuzey Yarım Küre’de bulunan bir ülkedir.
Ali : Şampiyonanın yapılacağı tarihler arasında Türkiye’de kış mevsimi yaşanmaktadır.
Feyyaz : Katar’a Güneş ışınları haziran ve temmuz aylarında dike yakın açılarla gelir,

Bir araştırmacı aşağıdaki deney düzeneklerini tasarlayarak
karanlık bir odada özdeş el fenerlerini kullanıp perde
üzerindeki aydınlanan bölgelerin büyüklüğünü cetvelle,
sıcaklık değerlerini ise dijital termometre yardımıyla ölçerek
kaydediyor.

Araştırmacı fenerlere eşit uzaklıkta bulunan perdelerde
oluşan aydınlık bölgenin alanının 2. şekilde daha büyük
olduğunu, perdelerdeki sıcaklık değerinin ise 2. şekilde
1. şekle göre daha az olduğunu gözlemliyor.

Daha sonra el fenerlerini yukarıdaki şekildeki gibi tutarak
fenerlere eşit uzaklıkta bulunan perde üzerindeki aydınlık
bölgelerin alanlarını ölçüyor. Alanların 4. şekilde daha
büyük olduğunu ama aydınlanan bölgedeki sıcaklık değerinin
3. şekle göre daha az olduğunu gözlemliyor.

Yapılan deney ve gözlem sonuçları dikkate alındığında;

I. Fenerin perdeye olan uzaklığı, aydınlanma alanının
büyüklüğünü etkiler.
II. Aydınlanma alanının büyüklüğü ile birim yüzeye düşen
enerji miktarı arasında ters orantı vardır.
III. El fenerinin zeminle yaptığı açı büyüdükçe ışık alan
bölgelerde ölçülen birim yüzeydeki sıcaklık değeri küçülür.

Bir bölgeye kurulacak olan güneş santrali için çalışma yapan proje mühendisi, bölgeye kurulacak güneş panellerinin nasıl yerleştirileceğine ilişkin aşağıdaki alternatif tasarımları geliştirmiştir.

21 Aralık tarihinde Güney Yarım Küre’de en uzun gündüz yaşanırken, Kuzey Yarım Küre’de yılın en uzun gecesi ve en kısa günü yaşanır. Bu tarihte Güney Kutbu’na doğru gidildikçe gündüz süresi artar.

21 Aralıkta, K - L - M - N bölgelerinde Güneş’in doğuş ve batış saatleri aşağıda verilmiştir.

Bu tarihte K - L - M - N bölgelerinde araştırmacıların Güneş en tepedeyken düz zemine yerleştirdikleri 50 cm uzunluğundaki çubuğun gölge boylarını gösteren sütun grafiği aşağıdaki gibidir.

Yapılan bu gözlemlerle ilgili;

I. K ve N, farklı yarım kürelerde bulunur.
II. Gündüz süresi arttıkça, gölge boyu artar.
III. 21 Aralıkta; M bölgesinde birim yüzeye düşen enerji miktarı L bölgesine göre daha fazladır,

Bilgi: Güneş ışınlarının yer yüzeyi ile yaptığı açı arttıkça birim yüzeye düşen enerji miktarı artar.

Şekildeki görseller farklı zaman dilimlerinde Dünya’nın eksen eğikliğinin varlığı ile eksen eğikliğinin bulunmadığı durumlarda Güneş ışınlarının Dünya üzerine düşme açılarını göstermektedir.

Bu görselleri yorumlayan Ayşen;

I. Eksen eğikliği, Güneş ışığının birim alana düşen enerji miktarının farklı olmasına neden olur.
II. Eksen eğikliği, yıl içerisinde farklı yarım kürelerde aynı zaman diliminde birim yüzeye düşen enerji miktarlarının farklı olmasında etkilidir.
III. Eksen eğikliği olmasaydı Güneş ışınları sadece ekvatora dik gelirdi,

Aşağıda Dünya ve Güneş'in belirli bir tarihteki konumlan verilmiştir.

Buna göre : 

I. Güneş en tepedeyken aynı cismin L şehrindeki gölge boyu K şehrindeki gölge boyundan kısadır.
II. M şehrinde gece süresi gündüz süresinden uzundur.
III. Güneş ışınları Yengeç Dönencesine dik gelir.
IV. L ve M şehirlerinde gece - gündüz sürelerinin farklı olmasının sebeplerinden biri Dünya’nın Güneş etrafındaki dolanma hareketidir.