Milli Edebiyat Romanı - 2

I. Yakup Kadri’nin son romanıdır. Yazar, olayları roman kahramanı Münire’nin ağzından anlatmaktadır. 
II. Jön Türklerin Avrupa’ya kaçışlarını anlattığı romanıdır.
III. II. Meşrutiyet sonrası parti kavgalarını bu romanda anlatmıştır.
IV. Bektaşi tarikatlarının bozulmasını ve yozlaşmasını ele almıştır.
V. Mütareke yıllarında işgal altındaki İstanbul’un ahlaki çöküşünü anlattığı romanıdır.

Sanat hayatına öykü yazmakla başlayan ve Maupassant tarzı öyküleriyle tanınan Refik Halit Karay, yurt dışında uzun süre sürgün kaldıktan sonra (1922-1938) sürgün yıllarının deneyimi ve birikimiyle soluklu eserler yazmaya yönelir. Artık yaşadıklarını, tanık olduklarını ve düşündüklerini bir araya getiren entrika, aşk ve kadın konularının ağırlıkta olduğu romanlarla kolay para kazanmanın yollarını aramaktadır. ..... , yurt dışında geçirdiği yılların izlerini taşıyan Yer Altında Dünya Var ile Dişi Örümcek; yazarın spiritüalizm ve psikoloji ile meşgul olduğu yıllarda kaleme aldığı İki Cisimli Kadın adlı romanlarını, Karlı Dağdaki Ateş, Dört Yapraklı Yonca, Sonuncu Kadeh ve Bugünün Saraylısı gibi romanlar izler.

Roman, Naim Efendi üzerinden o dönemin İstanbul’unu anlatarak başlar. Romanda Naim Efendi’nin namusu, dürüstlüğü anlatılırken çevresinin de Tanzimat sonrası yeni döneme direnemeyişi ele alınır. Farklı hayat tarzına duyulan özlemleri, bozulan ve yozlaşan hayata başlangıçlarının ilk ayak sesleri duyulur. Yazar, romanda Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküş dönemindeki sorunlarını kişiler üzerinden bize yansıtır. Okuru kişisel serüvenlerden genel toplum yapısına götürür.

Romanın olay örgüsünü I. Dünya Savaşı’nda kolunu kaybeden Ahmet Celal’in emir eri Mehmet Ali’nin köyüne yerleşmesiyle başlayan, Yunanların köyü ateşe vermesiyle sona eren süreç ve bu süreçte Ahmet Celal’in köylülerle yaşadığı olaylar, Ahmet Celal ve Emine arasındaki aşk oluşturur.

...... , toplumsal bir çözülüşün romanıdır. Romanın çatısını kuşaklar arası çatışma oluşturur. Yazar, geleneksel toplum yapısının değişiminde yaşanan süreci, Batı’ya özenme olarak romana yansıtır. Bu özenmenin yarattığı karmaşa, yaşama biçiminin değişmesi, sınıflaşmanın belirginleşmesi ve insanlar arasındaki ilişkilerin yozlaşması ile sonuçlanır. Roman kahramanları bu çatı içinde sınıfsal konumlarıyla yer alırlar. Konak mekân olmaktan ziyade yaşama biçiminin, çöken bir sınıfın ayak uydurmadığı yer, karakter olarak karşımıza çıkar. Bu mekânın karakteri Naim Efendi’dir. Ancak devir, apartman devridir. Şişli’nin büyük apartmanları özlem duyulan popüler mekânlardır.

..... , ilk roman denemesi olan İstanbul’un Bir Yüzü'nde II. Abdülhamid devrinden Birinci Dünya Savaşı sonuna kadar dönemin siyasi ve sosyal hayatını; bu hayatın olaylarını, yaşanan sosyal değişmeyi ve onun getirdiği ahlaki çöküntüyü eskiyle mukayese ederek anlatmıştır. Romanın bir özelliği de yazarın romandaki diğer tipleri romanlarında geliştirerek kullanmış olmasıdır.

Mahalle imamının kızı Emine, aynı mahalledeki bakkallık yapan Karagözcü ve orta oyuncu Tevfik ile babası istemediği halde evlenir. Tevfik, orta oyununda “zenne” rolüne çıktığı için “Kız Tevfik” diye anılmaktadır. İmam çok bağnaz bir adamdır. Onun eğitimi ile yetişen Emine, kocasıyla geçinemeyerek baba evine döner. Emine’nin bir kızı olur, adını Rabia koyarlar.

(I) “Sodom ve Gomore”de Mütareke Dönemi’nde, işgal altındaki İstanbul’da ortaya çıkan ahlaki çöküntü anlatılır. (II) Ahmet Cemil’in anı defterinden alınan Yaban adlı romanda Kurtuluş Savaşı yıllannda bir Anadolu köyü ve halk-aydın çatışması anlatılır. (III) Ankara adlı romanda, Atatürk dönemi Türkiye’si anlatılır. (IV) Panaroma I, ll’de Cumhuriyet Dönemi’nin 1952’ye kadarki durumu ele alınmıştır. (V) Nur Baba adlı romanda tekkelerin toplumda açtığı sıkıntılar anlatılmaktadır.