Mutasyon ve Modifikasyon - 2

Türkan, akşam yemeğine davet ettiği misafirlerine hazırlayacağı
sofra için pazar alışverişine çıkmış, pazardan
eve geldiğinde aldığı havuç ve dolmalık biberlerin bazılarının
şeklinde bir farklılık olduğunu gözlemlemiştir.

Havuç ve dolmalık biberdeki bu farklı görünüş ile ilgili olarak;

I. Sebze ve meyvelerde de mutasyon görülebilir.
II. Bazı mutasyonlar fenotipte etkisini gösterirken, genotipte etkisini göstermeyebilir.
III. Dolmalık biber ve havuçtaki bu farklı görünümün sebebi genlerin işleyişinde meydana gelen değişimlerdir.

Bitki tohumları klorofil geni taşıdıkları hâlde tamamen karanlık bir yerde çimlendirilip büyümeye bırakılırsa klorofil sentezleyemez ve yeşil renk oluşturamaz. Kısa süre sonra ölürler. Çimlenen fide ışığa çıkarılırsa yaprakları yeşil renk oluşturur.

Mutasyon bir canlının genomu içindeki kalıtsal yapının diziliminde meydana gelen kalıcı değişimlerdir. Bu değişimler DNA ’nın kopyalanması sırasındaki bir hataya bağlı olarak ya da çevresel etkiler nedeniyle gerçekleşebilmektedir.

DNA’da görülen mutasyon sonucunda üretilen proteinler değişir. Değişim bazen organizmanın yararına, çoğunlukla ise zararına olur.

Bir genetik mühendisinin yaptığı araştırmanın basamak
ları aşağıda verilmiştir.

I. işlem: 18 °C sıcaklıkta yetişen kırmızı renkli çuha çıçe
ğinin DNA kesitinin haritası çıkarılıyor.

II. işlem: Aynı çiçek 30 °C sıcaklıkta yetiştirilerek beyaz
renkli çiçek açtığı gözleniyor. Bu çiçeğin DNA kesitinin
haritası çıkarılıyor.

III. işlem: 30 °C sıcaklıkta yetiştirilen beyaz renkli çuha
çiçeği X ışınlarına maruz bırakılıyor. Bu çiçeğin DNA kesitinin
haritası çıkarılıyor.

Aşağıda sağlıklı bir insanın işaretlenmiş bir gen bölgesin
deki nükleotid dizilimi verilmiştir.

Bir süre sonra bu insanın ateşli bir hastalığa yakalanmasıyla
aynı gen bölgesindeki nükleotid dizilimi aşağıdaki
gibi olmuş ve kişinin derisinde gözle görülür bir renk değişimi
gözlenmiştir.

Mutasyonlar bazı durumlarda canlılarda çeşitliliğinin artmasına
katkı sağlar. Canlının genlerinde oluşan bir mutasyon
eğer o canlıya fayda sağlıyorsa, yani bulunduğu
ortam şartlarında yaşama ve üreme şansını artırıyorsa
bu mutasyonlar yararlı mutasyonlar olarak bilinir.

Buna göre ; 

I. insanlarda görülen albino hastalığı
II. İnsanda CCRS geninde gerçekleşen mutasyonun kişinin
HIV virüsüne karşı direncini artırması
III. Lucilla cuprine türü sineklerin zehire karşı direnç kazanarak
üremeye devam etmesi.