Nesne Yüklem İlişkisi - 1

Nesnesi olan ya da nesne alabilen fiillere geçişli fiil, nesne almayan fiillere geçişsiz fiil denir.

Buna göre,

(I) Bu sürpriz duruma çok takılmayıp ortamın keyfini sürmeye karar verdik. (II) Adanın üstü rengârenk bir kelebek kanadı gibi görünüyor. (III) Masmavi gökyüzü, yemyeşil orman örtüsü ve berrak deniz bizi kendisine hayran bırakıyordu. (IV) Kıyıya ulaşır ulaşmaz hemen hazırlıklara başlıyoruz.

Bazı cümlelerde, fiiller geçişli olduğu hâlde nesne bulunmayabilir. Bu durumlarda da cümle çatı bakımından geçişlidir

Geçişli fiiller, başına “onu” kelimesi geldiğinde anlamlı bir ifade oluşturur. Çünkü “onu” kelimesi cümlede nesne görevinde bulunur.

Öğretmen olmak, binlerce çocuğa sahip olman ve binlerce evlada sahip olmanın verdiği sorumluluğu taşıyabilmen demektir.

Gireceğimiz sınava bir hafta kala aldığımız bu güzel haber hepimizi motive etti.

Nesne alabilen fiillere geçişli fiil, nesne alamayan fiillere geçişsiz fiil denir. Örneğin “Kadir bahçede kitap okuyor.” cümlesindeki “oku-” fiili nesne alabilen bir fiildir. Oysa “Kadir okuldan geliyor.” cümlesindeki “gel-” fiili nesne alamaz.

Bazı fiillerin başına “onu” kelimesini getirerek geçişli ya da geçişsiz olduğunu anlayabiliriz. Bu yöntem bazı fiiller için uymayabilir. Bunun için fiilin cümledeki kullanımına bakmalıyız.

I. Annem, kampta yemem için kurabiye yapmış.
II. İçeri girer girmez etrafındakilere usulca baktı.
III. Görevliler, evin her yerini dikkatlice inceledi.
IV. Evin bütün ihtiyaçlarını semt pazarından aldı.

I. Kar çok yağdı, okullar tatil edildi.
II. Bırak beni; gideyim uzaklara, gurbet ellere.
III. Erikler baharda çiçek açar, yazın meyve verir.
IV. Mart kapıdan baktırır; kazma, kürek yaktırır.