Osmanlı Devletinde Askeri Sınıf - 1

Osmanlı Devleti’nde kadılar, atandığı yerde padişah adına adaleti tesis eder, idari, beledi, askerî, mali ve noterlik alanlarında da görevleri yerine getirirdi. Aynı zamanda vakıfları denetler, asayiş kuvvetlerinin, belediye hizmetlilerinin ve zabıta görevlilerinin de amiriydi.

Fatih Sultan Mehmet,

• Rum âlimi Yorgi Amirutzes'i hizmetine alıp onu Batlamyus coğrafyasına göre bir dünya haritası yapmaya memur etmiş, harita üzerine memleket, şehir ve mevkilerin Arapça-Türkçe isimlerini de koydurmuştur.
• İtalyan ressamı, G. Bellini'yi sarayına davet ederek güzel tablolar yaptırmıştır.

Osmanlı Devleti’nde,

Kadı tayini, ilk defa Osman Gazi tarafından yapılmıştır. Osman Gazi bu göreve, kayınpederi Şeyh Edebali'nin talebesi Dursun Fakih’i uygun görmüş ve Karacahisar’a kadı olarak atamıştır.
Bilinen ilk medrese Orhan Gazi tarafından 1330’da İznik’te yaptırılmıştır. Bu medreseye atanan ilk müderris Türk âlim ve mütefekkir Şerefüddin Davud-i Kayseri’dir.

Fatih Sultan Mehmet Dönemi'nde medreselerde, Müspet ilimler ve felsefi yaklaşımlar ön plana çıkmıştır. Birçok Latince eser Türkçeye çevrilmiş özellikle tıp, matematik ve astronomi alanlarında yeni eserler yazılmıştır.

“Bilgilinin sözü toprak için su gibidir, su verilince yerden nimet çıkar. Bilgisiz insanın gönlü kumsal gibidir, nehir aksa dolmaz, orada ot ve yem bitmez. Bilginin kıymetini ancak bilgili bilir, akıla hürmet ise bilgiden dolayıdır.”

Fatih Sultan Mehmet, Rumeli’den İstanbul'a dönerken rastladığı Kazasker Manisazâde’ye Arapça bir beyit sormuş, Manisazâde’nin düşünmek için süre istemesi üzerine âlimi kazaskerlikten azletmiş ve Sahn-ı Seman Medreselerinden birine eğitim için göndermiştir.

Dersinde “XVI. yüzyılda Zenbilli Ali Efendi, İbn-i Kemal ve Ebussuud Efendi” gibi kişilerin hayatlarından bahseden İlke Öğretmen, öğrencilerine “Neler öğrendiniz?” sorusunu yöneltmiştir. Öğrencilerden bazıları aşağıdaki cevapları vermiştir:

I. Şeyhülislam, dinî hükümleri yorumlamada en yetkili kişidir.
II. Osmanlı Devleti, teokratik bir nitelik göstermektedir.
III. Padişahlar, uygulamalarında fetvalar almıştır.
IV. Kadılar; evlenme ve boşanma işlerine de bakmıştır.

Aşağıdaki tabloda Osmanlı Devleti’ndeki yönetenler sınıfı ve bu sınıfın görevini yerine devlet adamları verilmiştir.

Bir tarihçi; “Bu sınıfın, merkez teşkilatında Osmanlı bürokratik geleneklerinin oluşmasında, resmî yazışma usullerinin ortaya çıkmasında önemli rolü olmuştur." demiştir.

Osmanlı Devleti'nde reayanın görevi, üretim yapmak ve vergi vermek suretiyle askerî sınıfı desteklemek olarak belirlenmiştir.