Osmanlı Devletinde Çözülmeye Karşı Önlemler - 1

XVII. yüzyılda ekonomik sıkıntı nedeniyle Yeniçerilere ayarı bozuk akçe ile maaşların ödenmesi, Yeniçerilerin isyan etmesine neden olmuştur.

Buna göre,

I. Yeniçeri isyanlarında devletin içine düştüğü ekonomik dar boğaz etkili olmuştur

II. Devletin merkezi otoritesi sarsılmıştır.

III. Yeniçeriler devletin veraset sisteminde değişiklik yapmışlardır

Osmanlı Devleti’nde Sultan I. Ahmet zamanına kadar veraset sisteminde kesin bir kural olmamıştır.

Osmanlı Devleti’nde belirli bir veraset sisteminin olmaması;

I. Siyasi karışıklıkların yaşanması,

II. Bazı padişahların veraset ile ilgili düzenleme yapması

III. Rakip devletlerin Osmanlı Devleti’nin içişlerine karışma fırsatı doğurması

Osmanlı Devleti’nde tarih yazımı ile görevli memura “vaka- nüvis” denirdi.

Osmanlı Devleti’nde Yeniçeri Ocağı kuruluşundan itibaren 'Ocak devlet içindir’ anlayışını savunurken zamanla bozulmuş ve “Devlet ocak içindir” anlayışını savunmaya başlamıştır. Bu durumun yaşanmasında yapılan bir takım yanlış uygulamalar etkili olmuştur.

Osmanlı Devleti’nin Klasik Dönem mimari anlayışında zaman içerisinde değişimler yaşanmıştır. XVIII. yüzyıldan itibaren Avrupa sanat ve mimarîsi Osmanlı üzerinde etkili olmuştur. Barok ve rokoko tarzında mimari eserler Osmanlı ülkesinde yaygınlaşmaya başlamıştır.

XVII. yüzyıldan itibaren Osmanlı Devleti’nin kurumlarında bozulmalar başlamıştır.

Padişah ve devlet adamları bu bozulmalar karşısında,

I. Islahat yapmak

II. Rejim değişikliğine gitmek

III. Sorunların kaynağını araştıran layihalar hazırlatmak

Bozoklu Celal İsyanı Osmanlı idaresinden memnun olmayan zümrelerin ve Şii eğilimli Türkmen grupların Safevilerin de tahriki ile devlete baş kaldırması şeklinde ortaya çıkmıştır

Aristo’nun “Fizika” eserini ioannis Kottinius’un (Ayenis Kottinus) yorumunu esas alarak Arapçaya çevirmiştir.

Lale devrinde yaşamış Sadrazam Damat İbrahim Paşa tarafından tercüme kurulunun başkanlığına getirilmiştir.

XVII. yüzyılda Anadolu’da çıkan Celali isyanlarının bazı sonuçları şunlardır

Anadolu’da huzur ve asayiş bozulmuştur.

Üretim durma noktasına gelmiştir.

Toplumsal göç hareketleri yaşanmıştır

Bu sonuçlardan hareketle Celali isyanları,

I.  Kırsal alandan kentlere göç olmasına

II. Devletin merkezi otoritesinin zayıflamasına

III. Veraset sisteminin değişmesine

Osmanlı Devleti, 17. yüzyılda, Balkanlardan Kafkasya’ya Kuzey Afrika’dan ve Habeşistan’dan Mora’ya ve Dalmaçya’ya kadar olan toprakları elinde bulunduruyordu

Bu durumun,

I. çok uluslu yapıya sahip olma,

II. etnik yapının çeşitlilik göstermesi,

III. vergilerin daha kolay toplanması,

IV. birtakım iç sorun ve karışıklıkların yaşanması

15 ve 17. yüzyılda bozulmalara bağlı olarak çıkan isyanlar arasında Celali isyanları Suhte isyanları Azınlık ve eyalet isyanları gibi isyanlardan hangileri vardır “Arayış yılları” olarak bilinen XVII. yüzyıl Yeniçeri isyanlarınında yoğun olarak yaşadığı bir dönem olmuştur.

Osmanlı Devleti’nde “Kafes usulüne geçilmesi ile tahta çıkan padişahlar yönetim tecrübesinden yoksun kalmışlar, sarayda bulunan valide sultan ve saray adamları ise yönetimde etkili olmaya başlamışlardır.

Osmanlı Devleti’ndeki bu durum,

I. Merkezî otoritenin zayıflamasında

II. Devlet idaresinde istikrarın bozulmasında

III. Halkın, yönetime olan güveninin sarsılmasında

Osmanlı şehzadeleri belli bir yaşa gelince sancaklara gönderilirlerdi. “Sancağa çıkma” denen bu uygulamada, şehzadelere, bilgili ve deneyimli kişiler yardımcı olurlardı.

Kağıdın bol ve ucuza mal edilmesi ve matbaa sayesinde Avrupa’da çok önemli gelişmeler olmuştur.

Matbaayı ilk kullananlar Çinliler olmuştur. Yüzyıllarca kutlanılan Çin matbaasının teknik olarak yetersiz kalması nedeniyle, matbaanın geliştirilmesi adına çalışmalar başlatılmıştır. Modern anlamda matbaa, Alman Gutenberg tarafından 1440’ta geliştirilmiştir. 1452-1455 yılları arasında hareketli harflerle iki ciltlik İncil basılmıştır.

Buna göre matbaayla ilgili,

I. Gelişiminde birden çok uygarlığın katkısı vardır.

II. Günümüzde Çin matbaası kullanılmaktadır

III. Çin matbaasının teknik özellikleri kısa sürede gelişmesini sağlamıştır

Osmanlı Devleti’nde ilk resmi matbaa XVII. yüzyılda gelmiş olmasına rağmen aslında ülkedeki azınlıklar daha öcesinde matbaa kullanmışlardır.