Osmanlı Devletinde Çözülmeye Karşı Önlemler - 2

IV. Murat, ülkenin sorunlarını ve çözüm yollarını en doğru şekilde tespit edebilmek, çeşitli görüşlerden yararlanabilmek amacıyla ülkenin aydınlarına raporlar hazırlatmış, içki, tütün ve kahvehanelere de yasak getirmiştir.

Yukarıdaki bilgilerden hareketle IV. Murat ile ilgili,

I. Toplumsal düzen ve halkın akıl ve ruh sağlığı korunmaya çalışmıştır

II. Ülke sorunları ile yakından ilgilenmiştir

III. Aydınların tüm görüşleri başarıyla hayata geçirilmiştir.

Osmanlı Devleti’nin, “Arayış Yılları”nda merkezî otoritesinin zayıflaması iç isyanlara sebep olmuştur.

Yeniçeri isyanlardan en şiddetlisi 2. Osman zamanında olmuş canına dokunulmayacağına söz verilen genç padişah Yedikule zindanlarında boğularak öldürülmüştür.

XVII. yüzyılda ekonomik sıkıntılar sebebiyle toprağını terk eden köylüler, tımarı elinden alınan sipahiler, çeşitli nedenlerle isyan etmişlerdir.

Bu isyanların,

I. Osmanlı hanedanına son vermek

II. Rejimi değiştirmek

III. Devletin imtiyazlı yapısına girmek

Nedim ve Şeyh Galip, Lâle Devri’nin önemli şairlerindendir. Osmanlı sanat ve kültürünün belirli bir gelişme gösterdiği dönemde yaşayan Levni, ………… sanatında bu dönemde büyük başarılar ortaya koymuştur.

I. Ahmet döneminden itibaren uygulamaya konulan Ekber ve erşet sistemi ile Osmanlı hanedanında yaş olarak en büyük kişinin tahta geçme kuralı benimsenmiştir.

Bu uygulamanın amaçları arasında,

I. merkezi otoriteyi güçlendirmek

II. kardeş katlini engellemek

III. taht kavgalarını engellemek

Tımar sisteminde, XVII. yüzyılda bozulmalar meydana gel¬meye başlamıştır. Tımarların haksız şekilde ve rüşvet karşılığında dağıtılması, sistemin bozulmasında temel etkendir. Tımar dağıtımındaki adaletsizlikler sonucunda dirliklerini kaybeden birçok tımar sahibi ayaklanmalar çıkarmış ve Celali Ayaklanmaları’na sebep olmuşlardır. Tımar sisteminin uygulanamaz hâle gelmesi sonucunda üretimin azalması nedeniyle, devlet, halktan yeterince vergi toplayamamış ve halka ağır vergiler koymak zorunda kalmıştır. Bu ağır vergileri karşılayamayan köylüler, topraklarını terk ederek şehirlere göç etmişlerdir. Böylece, maddî anlamda önemli bir kaynağını kaybeden devlet, ayrıca, işsizlik ve göç gibi yeni sosyal problemlerle karşı karşıya kalmıştır. Halkın şehirlere gitmesi maaşlı ve tüketici sayısını arttırmıştır.

Padişah 3. Ahmet 1727 yılında din kitapları basılmaması şartı ile matbaanın açılmasına izin vermiştir.

XVII. Yüzyıl Osmanlı Devleti’nde Celali isyanları olarak da bilinen Anadolu isyanlarının yoğun olarak yaşandığı bir yüzyıl olmuştur

1603      yılında   tahta     çıktığında on dört yaşında olan ve henüz çocuğu olmayan I. Ahmet, daha önceki uygulamaların aksine hanedanın tek erkek mensubu olan kardeşi Mustafa’yı öldürtmemiştir. 1617’de I. Ahmet’in ölümünden sonra devlet erkânının isteğiyle kardeşi Mustafa tahta çıkarılmıştır. Böylece veraset usulünde bir ilk gerçekleşmiş ve I. Ahmet’ten itibaren hanedanın en büyüğünün tahta geçmesi kural hâline gelmiştir. Bu yeni uygulama ile saltanatın babadan oğula geçme yöntemi yerine en yaşlı hanedan üyesinin tahta geçmesi demek olan “Ekber ve Erşed Sistemi” ne geçilmiştir.

Bu duruma göre,

I. I. Ahmet’in çocuğunun olmaması kardeş katlinin yapılmasını engellemiştir.

II. I. Mustafa’nı tahta çıkmasında devlet erkanının etkisi vardır.

III. Ekber ve Erşed Sistemi şehzadelerin deneyimsiz yetişmesine neden olmuştur.

Ali: “Osmanlı Devleti’nde hükümdarlığa hanedan ailesinden kimin geçeceği konusunda bir kural yoktu. I. Murat’tan itibaren “Ülke hanedanın ortak malıdır.” anlayışının yerini “Ülke padişah ve oğullarınındır.” Anlayışı aldı. Bu uygulamayla taht kavgalarının sınırlandırılması ve merkezî otoritenin korunması hedeflenmiştir.” demiştir.

Veli de Osmanlılar için bu yeniliğin;

I. Kut anlayışı,

II. Tımar sistemi,

III. Veraset sistemi

gibi kavramlar ile ilgili olduğunu söylemiştir

Koçi Beye göre , yeniçerilerin bozulmasının temel nedeni ocak ile alakasız kişilerin ocağa kaydedilmesi ve çok sayıda işe yaramaz kişinin ocağa alınmasıdır.

Yalnız bu bilgilerden hareketle;

I. Yeniçerilerin askerlik dışı ikinci bir iş ile uğraştıkları

II. Askerlik niteliğine sahip olmayanların ocağa alındığı,

III. Osmanlı Devleti’nin yeniçeri ocağını kaldırmak istediği