Roman Türleri - 2

• Günlük hayatta pek rastlanmayan, sürükleyici bir olayın ön plana çıkarıldığı romanlardır.
• Bu tür romanların temel özelliği, anlatılan olayların ve kişilerin olağanüstü olmasıdır.
• Merak unsuru ön plandadır; olaylar iç içedir; mekân, hızla değişir.
• Daniel Defoe’nin Robinson Crusoe, Stevenson’un Define Adası, Hermen Melville’in Moby Dick,Alexander Dumas’ın Üç Silahşorlar adlı romanları bu türün başarılı bir örnekleridir. 

I. Romanda genel olarak, olaya dayalı metinlerde kullanılan yazı planı uygulanır. Bu plan serim, düğüm ve çözüm bölümlerinden oluşur.
II. Serim bölümünde romanlarda çevre, kişiler ve zaman tanıtılır.
III. Serim bölümü olaya hazırlık ve giriş özelliği taşır.
IV. Çözüm bölümünde olayın tam olarak aydınlatılmadığı görülür. Metin tamamlanmaz ve okurun zihninde yeniden hayatiyetini sürdürür.
V. Yazar eserine girişi istediği andan ve yerden yapabilir.
VI. Düğüm bölümünde ise kişilerin özellikleri, birbirleriyle ilişkileri, ayrıntılı olarak verilir.
VII. Düğüm bölümünde okuyucunun merak duygusu kamçılanarak bu duygu en üst düzeye çıkarılır.
VIII. Çözüm bölümünde düğümlenen olaylar çözüme kavuşur; her şey aydınlanır.

I. Şaşırtıcı olayları, ilginç yolculukları, baştan geçen değişik hayat hikâyelerini konu alan sürükleyici bir roman çeşididir. (Serüven Romanı)
II. Konusunu geçmişten, tarihi olay ve kişilerden alan roman çeşididir. (Töre Romanı)
III. Bir dönemin ya da çevrenin gelenek ve göreneklerini değerlerini konu alan roman çeşididir. (Tarihî Roman)
IV. Bir kişinin, bir ailenin ya da bir topluluğun hayatlarının gelişimlerinin birden fazla cilt halinde anlatan dizi roman serisine denir. (Nehir Roman)
V. Kişilerin iç dünyalarını, duygu ve düşüncelerini anlatan roman çeşididir. (Psikolojik Roman)

“— romanı” olarak da adlandırılan — roman türünde esas olan, insan ruhunun derinlemesine incelenmesidir. Madame de la Fayette’in yazdığı Princesse de Cleves adlı romanı dünyada bu roman türünün ilk örneği sayılır. Paul Borget, Dostoyevski, Marcel Proust, Albert Camus, Franz Kafka bu türün önemli temsilcileridir. Peyami Safa’nın Dokuzuncu Hariciye Koğuşu adlı romanı bu roman türünün başarılı bir örneğidir.

— tarafından yazılan — adlı yapıt, Türk edebiyatında ilk yerli roman örneğidir.

Popüler yapıtlar, gerçeği olduğu gibi yansıtma kaygısı taşır; sanat ve estetik kurallarını pek önemsemez. Bu yapıtlarda kişiler, tek yönlüdürler; olay zamanları oldukça uzundur. Olay bilinen bir zaman ve mekânda geçer. Mekânda zenginlik vardır. Kişilerin tutkuları öne çıkarılır, bu tutkular kişileri “eylem”e yöneltir. Popüler yapıtlar, okunduktan sonra okurun kafasında sadece “öykü” kalır

I. İlk psikolojik roman: Mehmet Rauf - Eylül
II. İlk realist roman: Recaizâde Mahmut Ekrem - Araba Sevdası
III. ilk tarihî roman: Halide Edip Adıvar - Ateşten Gömlek
IV. ilk edebî roman: Namık Kemal - intibah
V. Kurtuluş Savaşımızı doğrudan işleyen roman: Namık Kemal - Cezmi