Servetifünun Dönemi'nde Şiir - 1

Mert, Servetifünun Dönemi şiirinin biçim özellikleriyle ilgili bir araştırma yapacaktır.

Mert bu konuyu hazırlarken,

I. Serbest müstezat,
II. Kaside,
III. Triyole,
IV. Sone,
V. Müstezat

(I) Cenap Şahabettin hem şiir hem nesir türünde eser vermiş ama daha çok şiirleriyle öne çıkmıştır. (II) Şiirlerinde müzikaliteye önem vermiş, aruzu müzikalite bakımından zengin bulduğu için şiirlerini aruzla yazmıştır. (III) Ağır ve sanatlı bir dil kullanan sanatçı sözlüklerden kimsenin bilmediği Arapça ve Farsça kelimeleri çıkarıp kullanmıştır. (IV) Aşk ve tabiatı Servetifünun’da en iyi işleyen sanatçının şiirleri iç dünyayla dış dünyanın başarılı bir kompozisyonudur. (V) Nesirlerinde de oldukça ağır bir dil kullanan şairin Tiryaki Sözleri ve Evrak-ı Eyyam adlı iki de şiir kitabı vardır.

Tevfik Fikret kendi döneminde var olan istibdat nedeniyle bir süre “Sanat sanat içindir.” anlayışını benimsemek zorunda kalmış ve bireysel eserler yazmıştır. 1899 yılında Şehrayin adlı şiirini yazan Tevfik Fikret, bireysel temalardan yavaş yavaş kurtulmaya başlamıştır. Kendi çevresindeki şairler, toplumdan kopuk bir şekilde tamamen bireysel şiirler yazarken o, --- adlı manzumeleri ile yine de toplumsal sorunlardan uzak kalamadığını göstermiştir.

Elhan-ı Şitâ

Karlar... bütün elhânı mezâmîr-i sükûtun.
Karlar... bütün ezhârı riyâz-ı melekûtun.
Dök hâk-i siyâh üstüne, ey dest-i semâ dök.
Ey dest-i semâ, dest-i kerem, dest-i şitâ dök
Ezhâr-ı bahârın yerine berf-i sefîdi;
Elhân-ı tuyûrun yerine samt-ı ümidi

Cenap Şahabettin

I. Cenap Şahabettin
II. Tevfik Fikret
III. Mehmet Rauf
IV. Halit Ziya Uşaklıgil

I. Şiirlerde aruz ölçüsünü kullanmışlar, aruz kalıplarını musiki değerleri açısından ele almışlardır.
II. Şiirlerde bir anlamı, mesajı aktarmaktan çok, estetik güzellik oluşturmayı amaçlamışlardır.
III. Divan şiirinde görülen “göz için kafiye” anlayışına bağlı kalarak şiir yazmışlardır.
IV. Divan şiirindeki beyit hâkimiyetini kırarak şiiri düz yazıya yaklaştırmışlardır.
V. Divan şiiri nazım şekillerini tamamen terk edip sone, terzarima gibi Batılı nazım şekillerini ve serbest müstezatı kullanmışlardır.

Servetifünun Dönemi’nin ünlü şairlerinden biri olan --- şiirde dize hâkimiyetini kırarak nazmı nesre yaklaştıran ilk şiirleri yazmıştır.

Servetifünun Topluluğu dağıldıktan sonra eser veren,
özellikle şiir yazan sanatçılar yazdıklarını birtakım dergilerde
yayımlamışlardır. Daha sonra bu genç sanatçılar
bir araya gelerek edebî çalışmalarını bir düzene koymak
istemişlerdir. Fecriati adıyla bir topluluk oluşturan genç
sanatçılar sanat ve edebiyatla ilgili görüşlerini bir beyanname
hâlinde Servet-i Fünun dergisinde yayımlamışlardır.
Bu beyannamede Servetifünun sanatçılarını birçok
yönüyle eleştirmişler fakat onlardan farklı bir sanat anlayışı
da ortaya koyamamışlardır.

En büyük özlemi, Osmanlı İmparatorluğunun çağdaş medeniyet seviyesine yükselmesidir. Bunun da Batı’daki fen ve teknolojinin ülkeye kazandırılmasıyla gerçekleşeceğine inanır. Ülkenin geleceğini gençlikte görür, onlara ve çocuklara büyük bir sevgi ve içtenlikle yönelir. İlk kez çocuklar için şiirler yazan sanatçıdır. Ayrıca aruzu Türkçeye başarıyla uygulamıştır. Rubab-ı Şikeste, Haluk’un Defteri, Şermin önemli eserlerindendir.