Servetifünün Romanı - 2

…… Serveti Fünun’un önemli romancılarındandır. Edebiyatımızdaki ilk ruh çözümlemesi romanı kabul edilen ……. romanı ile ün kazanmıştır.

Halit Ziya’nın yazdığı Mai ve Siyah Batılı anlamda Türk romanının başlangıcı sayılıp Adnan Bey karakteriyle Servetifünun Dönemi’nin sanatçı tipini temsil eder.

Realizm akımının etkisinde kalmıştır. Romancılığa başladığında Ahmet Mithat’ın etkisinde kalmıştır. İlk romanı olan Nadide teknik, üslup, anlatım bakımından Ahmet Mithat’ın etkisiyle ortaya konmuştur. İkinci romanı Hayal İçinde’yi realizmin etkisiyle yazmıştır. Romanlarında yalın bir dil, açık ve anlaşılır bir üslup kullanmıştır. Öykülerini Hayat-ı Muhayyel ve Hayat-ı Hakikiyye Sahneleri adlı eserlerde toplamıştır.

Ne zaman “Zavallı Necdet”i düşünsem, hayalimde gözleri yaşlı binlerce okuyucu canlanır.

Böylesine tutulma pek az romanımıza nasip olmuştur. Şimdilerde ise onu kimse okumuyor.

Günümüzün büyük bir çoğunluğunu oluşturan bazı piyasa romanları da, Zavallı Necdet gibi tozlu uykularına er geç dalacaklardır. Ama bununla iş bitmiyor ki! Arkadan yenileri, başka türlüleri sıra sıra geliyor.

Dünya edebiyatında roman türünün modern anlamda ilk örneği ...... Don Kişot adlı eseridir. Türk edebiyatında Batılı anlamda yazılmış ilk roman örneği ise ...... tarafından yazılan ...... adlı eserdir.

Servetifünun edebiyatının olduğu kadar Türk romancılığın da kurucularından, en büyük roman ve hikâye yazarlarındandır. Onu Türk romancılığının babası sayabiliriz. Çevresinde gördüğü olaylarla kişilerden geniş ölçüde faydalanmış, kişilerin ruhsal durumlarıyla tasvirlere önem vermiştir. Realizmle natüralizmi benimsemiş, edebiyatımızda realist-psikolojik roman çığırını açarken; romantizmden de bir türlü kurtulamamıştır.

(I) Anlatıma ayrıntının girmesi, varlıkların ayırıcı ve belirleyici özellikleriyle yansıtılması Servetifünun roman ve öyküsünün yapısında oluşturulan temel yeniliklerinden biridir. (II) Serveti fünuncular sınırlı da olsa gözlemci gerçekçiliği romana ve öyküye uygulamışlardır, böylece bu türler Batılı bir kimlik kazanmıştır. (III) Tanzimatçılar nasıl Fransız gerçekçilerinin (realistlerinin) etkisi altında kalmışlarsa Serveti fünuncular da Fransız coşumcularının (romantiklerinin) etkisinde kalmışlardır. (IV) Örneğin, Halit Ziya Uşaklıgil, Goncourt’lardan, Flaubert ve Daudet’den etkilenmiş; Balzac ve Stendhal’in yazdıklarını tanımıştır, sınırlı da olsa roman ve öykülerinde bu yazarların yöntemini kullanmıştır. (V) Kişilerin dış ve iç dünyalarını ayrıntılarla verme, anlatımda olabildiğince nesnel bir tavır takınıp kendini gizleme, ayrıntı seçmede gözlem gücünü işletme gibi gerçekçiliğin dayandığı noktalara bağlı kalmıştır.