Su Kaynakları - 6

Bir akarsuyun kollarıyla beraber sularını topladığı alana “akarsu havzası” denir.

Coğrafya öğretmeni Kadir Bey, Türkiye akarsularının genel özelliklerini soru-cevap yöntemini kullanarak öğrencilerine anlatmaktadır. Aşağıda Kadir Bey’in öğrencilerine sorduğu sorular ve öğrencilerinden aldığı cevaplar yer almaktadır;
Soru: Türkiye akarsularımızın boyları genel olarak neden kısadır?
Dila: Yarımada şeklinde olması etkilidir.
Soru: Türkiye akarsularının rejimleri neden düzensizdir?
Alkım: iklimlerin yağış rejimlerinin düzensiz olması etkilidir.
Soru: Türkiye akarsularının akış hızları ve enerji potansiyeli neden fazladır?
Uğur: Yeryüzü şekillerinin eğiminin fazla olması etkilidir.
Soru: Türkiye akarsuları genelde neden doğu batı doğrultusunda akar?
Ersin: Batıdan doğuya doğru yükseltinin artması etkilidir.
Soru: Türkiye akarsularının rafting gibi su sporlarına uygun olmasının nedeni nedir?
Volkan: Akarsuların akış hızlarının eğime bağlı olarak fazla olması etkilidir.

Ülkemizde ortalama yağış miktarı 643 mm olup, bu yağış
miktarı ait alan 501 milyar m3 suya karşılık gelmektedir.
Yağışın 274 milyar m3 ü yer üstü sularından ve bitkilerden
buharlaşma yoluyla atmosfere geri döner. Yağışla yüzeye
düşen suyun 186 milyar m3 ü yüzey akışıyla deniz ya da
göllere taşınmaktadır. Geri kalan kısmı ise yer altı sularını
oluşturmaktadır. Ayrıca .................... ve gibi
nehirlerde komşu ülkelerden 7 milyar m3 su gelmektedir.

Boyu uzun olan ve sularını farklı iklim bölgelerinden toplayan akarsular karma rejimli akarsu özelliğine sahiptir.

Türkiye akarsular bakımından şanslı bir ülkedir. Doğu ve
güney komşularına göre akarsular açısından zengin bir ülke
sayılır. Ülkemizden kaynağını alan akarsular komşularımız
içinde önemli bir su kaynağıdır.

Canan, coğrafya dersinde ‘Türkiye akarsularının rejimleri” konusunu sunum olarak sınıftaki arkadaşlarına anlatmak için hazırlamıştır. “Ülkemizdeki akarsular farklı rejim özelliklerine sahiptir. Rejimlerine göre akarsularımızı şu şekilde sınıflandırabilliriz.
 

I. Yağmur sularıyla beslenen akarsular: Gediz, Dalaman, Büyük ve Küçük Menderes
II. Kar ve buz sularıyla beslenen akarsular: Karasu, Kelkit, Aras ve Zapsuyu
III. Kaynak sularıyla beslenen akarsular: Manavgat ve Köprüçay
IV. Gölden kaynağını alan akarsular: Yeşilırmak ve Filyos
V. Karma rejimli akarsular: Kızılırmak, Dicle, Seyhan ve Ceyhan’dır.

Türkiye'nin iç bölgelerindeki akarsular çok küçük olduğundan
çevresindeki sıradağları aşıp denize ulaşamazlar. Sularını
denize ulaştıramayan akarsulara kapalı havza denir.

Karadeniz’de bulunan akarsularımız dar ve derin vadilerden
geçerek denize ulaşmaktadır. Ege Bölgesi’ndeki akarsularımız
ise menderes yaparak geniş tabanlı vadiler içerisinde
akarak denize ulaşmaktadır.