Tanzimat Romanı - 5

Ahmet Mithat’tan önce roman tarzını ilk deneyen ………. olmuştur. 1873 yılında fasikül halinde yazılmaya başlanan ……….. adlı romanı, Haşan Mellah’tan önce geldiği için Türk edebiyatının ilk yerli romanı olarak düşünülebilir.

Edebî-sanatkârane roman çığırının öncüsü olan Namık Kemal, ..... romanıyla ilk olarak Tanzimat Dönemi’nde gerçek anlamda Batılı roman tekniğine en uygun eseri vermiştir. Fransız romantizmine bağlı bir tragedya olarak nitelendirilen roman, kadın erkek arasında aşk ve evlilik ilişkilerine dayalı olarak ortaya çıkan sorunları irdelemeyi amaç edinmektedir. Sosyal ve ahlâkî bir temele dayanan eserde esas itibariyle olumlu sosyal ve ahlâkî değerlerin önemi, olumsuzlarıyla karşılaştırılması bağlamında vurgulanmaktadır. İhtirasların korkunç sonu doğurmaları, hikâyenin faciayla sonuçlanması, kötülerin cezasını bulmaları gibi motifler, romana trajik karakterini vermektedir.

Şemsettin Sami’nin ...... adlı basit bir kurguya sahip olan romanı, görmeden evlilik, erkek baskısı ve zulmüne dayalı aile şartları, birbirine denk olmayan kişilerin evliliğinin ne gibi sonuçlara yol açacağı, kızların okutulmasının önemi, kadınların esareti gibi sosyal sorunların ironik bir üslûpla anlatıldığı romantik bir aşk serüveni etrafında odaklanır. Eser, Batılı romana özgü birtakım özelliklere sahip olsa da genelde klâsik Doğu hikâye geleneğinin biraz değişik bir devamıdır. Yazarın amacı bir sanat eseri olarak roman yazmak değil, ahlâka ve sosyal yaşantıya dair birçok ibretleri ve öğütleri okuyucuya telkin etmektir. Romanda ağırlıklı olarak görücü usulü evlilik ve geleneksel evlendirme biçiminin yanlışlığı üzerinde durulmuştur. Yazar, görücü usulü evlilik karşıtı düşüncelerini Saliha Hanım’ın ağzından verirken diğer yandan kızın fikri sorulmadan babanın istediği adamla evlendirme olgusu ve bunun kötü sonuçları da ifade edilmektedir.

...…….. , yazdıklarıyla bir devri dolduran adamdır. Eserleriyle zamanına ve sonrasına üç beş kitaplık bir külliyat değil, neredeyse hemen her konudaki eserlerinden oluşan bir kütüphane vermiş kültür adamımızdır. Ona, bu yazı faaliyetinin yoğunluğu dolayısıyla devrinde ...……... , bu çalışmalarında halkı bilgilendirmeyi ve eğitmeyi amaç edindiğinden dolayı da bir eserinin adından hareketle ...………. isimleri verilmiştir.

Şinasi ve Ahmet Vefik Paşa ..... akımından; Namık Kemal, Ahmet Mithat, Abdülhak Hamit ve şiirleriyle Recaizade Mahmut Ekrem ..... akımından; Recaizade Mahmut Ekrem, Sami Paşazade Sezai ve Nabizade Nazım ..... akımından etkilenmişlerdir. Nabizade Nazım’ın eserlerinde .... akımının da etkisi vardır.