Tiyatro Türleri - Modern Tiyatro - 1

I. Kişilerin soylu tabakadan değil halktan seçilmesi
II. Kahramanın iç çatışmasının ve kamuoyunun koro ile yansıtılması
III. Konuların tarih ve mitolojiden alınması
IV. Çirkin ve korkunç olayların sahnede gösterilmemesi
V. Üç birlik kuralına uyulması

Prometheus, ateşi tanrılardan çalmış ve insanlara vermiş, tanrıların kurmuş olduğu düzene karşı geldiği için de zincire vurulmuş, yaman bir ceza çekmektedir. Mıhlanmış olduğu kayadan bize seslenip, eylemini, eyleminin uyandırdığı tepkiyi, kendini ve karşısındakiler! eleştirip değerlendirmektedir. Çilesine katlanamayıp, ötmeyi özleyen İo’ya, Prometheus şöyle der:

“Benim acılarıma hiç katlanamazdın demek!
Kader ölmeme de izin vermiyor benim:
Yalnız ölüm kurtarabilirdi beni,
Oysa benim işkencelerimin sonu yok
Zeus tahtından düşmedikçe."

Fransız edebiyatının ölümsüz simalarından olan sanatçının hayatı hakkında pek geniş bilgi yoktur. Temel amacı toplumu güldürerek düşündürmek ve düşündürerek eğitmek üzerine kurulu komedinin en ünlü ustalarındandır. Tiyatrolarında kaba halk şakalarından ve güldürülerden yararlanır. Bunu gerçekleştirebilmek için anlaşılır olmak gerekmektedir. Dolayısıyla, "sanat toplum içindir” ilkesine sıkı sıkıya bağlı kalır. Komedilerinde yapmacık kibarlık, asalet düşkünlüğü, bilgiçlik, sahte dindarlık, cimrilik gibi temaları abartılı söylemler ve davranışlar yoluyla bir araya getirir. Bu noktada, "çok iyi bir gözlemci olan sanatçı, örf ve âdetlerle bağdaşmayan sivrilikleri, kusurları konu edinir” ve bunları gülünçleştirerek eleştirir. Scapin'in Dolapları, Kibarlık Budalası ve Hastalık Hastası eserlerinden bazılarıdır.

OKEANOS
Görüyorum Prometheus ve bu durumda sana
En yararlı öğüdü vermek istiyorum
Sen akıldan yana ne kadar zengin olsan da
Kendini bil ve yeni olaylara uyarak
Yeni davranışlar bulmaya çalış.
Sen ki o kadar üstün akıllısın,
Dizginsiz dil bela getirir, bilirsin.

PROMETHEUS
Ne mutlu sana, her şeyde payın varken
Benim kadar ileri gitmişken sen de
Cezasız belasız kurtuldun bu işten,
iyisi mi bırak, sen karışma artık.
Kaldı ki ne yapsan yumuşatamazsın onu,
Gidip başını derde sokma sen de.

OKEANOS
Kendinden çok başkalarına yarıyor senin aklın
Sözlerinden değil, olanlardan çıkarıyorum bunu.
Gideceğim, durdurmaya çalışma beni.
Güvenliyim, güvenliyim, Zeus'u yumuşatıp
Kurtaracağım seni bu beladan.

Tiyatro, insanlar arasında geçip dünden bugüne aktarılmış ya da kafada tasarlanmış olayların canlı görüntüleriyle yansıtılması ve bunun eğlence amacına yönelik gerçekleştirilmesidir.

Bertol Brecht’e ait bu tanımdan tiyatronun

I. konusunu toplumsal yaşamdan alması,
II. ahlak dersi vermek gibi bir çaba içinde olması,
III. eğlendirme işlevinin olması,
IV. olayları bugünün koşullarında tarihsel süreciyle birlikte incelenmesi,

Harpagon — ... Hafiye istemiyorum evimde! Kör olası gözlerin, dört yanımı kuşatmış, yiyecek sanki varımı yoğumu; çalınacak bir şey arıyorlar orada burada, sinsi sinsi.

La Fleche — Ne çalınması, a efendim? Bir çöpünüzü çaldıracak göz var mı sizde? Her şeyinizi bir yere saklamış, gece gündüz nöbet bekliyorsunuz! …

Froisine — Kimi işlerde en ummadığın insan canını ciğerini verir.

La Fleche — Verir, verir; ama sen daha hazreti tanımıyorsun. Bu Harpagon Efendi yok mu, dünyadaki insanların en az insan olanı; yeryüzündeki canlıların en katı yüreklisi, pintilerin en pintisidir. Ağzınla kuş tutsan ona kesenin ağzını açtıramazsın. Aferin, maşallah, eyvallah gibi laflar edebilir, hem de bol bol. ama para, a a! İmkânı yok! Onun sevmesinden kuru, onun okşamasından kısır bir şey olamaz. Vermek öylesine zoruna gider ki, selam bile vermez kimseye, onu bile alır; yalnız alır.

I. Aiskhylos ve Euripides,
II. Aristophanes ve Mennadros,
III. Corneille ve Racine,
IV. Moliere ve Plautus