Türk Dünyası Edebiyatında Şiir - 1

Azeri Türkçesini temiz bir şekilde kullanmaya özen gösteren ve halkının duygularına tercüman olan --- Azerbaycan’da “Halk Şairi” adıyla anılır. 1960’lı yıllarda özgürlük hareketlerinin öncülerinden biri olmuştur. 1959 yılında özgürlük konusunda kaleme aldığı “Gülistan” isimli şiirinde, Azeri halkının yaşadığı sıkıntıları anlatır. Eserleri sekizden fazla dile çevrilen ünlü şairin yayınlanmış kırkı aşkın şiir kitabı vardır. Türkiye’de basılmış birçok eserinden biri de Ömürden Sayfalar‘dır. Sanatçı genellikle özgürlük, yurt sevgisi ve din temasını işlemiştir.

Dünyada geniş bir coğrafyaya yayılan Türkler birbirinden çok uzakta yaşasalar da bağımsızlık söz konusu olduğunda birbirlerinin duygularına tercüman olmayı bilmişlerdir. Bunlardan sadece bir tanesi Kazak Türklerinin millî şairi Mağcan Cumabayulı, 1919’da İstanbul’un işgali üzerine “Uzaktaki Kardeşime” adlı bir şiir yazarak binlerce kilometre öteden Türkiye’deki kardeşlerine seslenmiştir.

Haydar Baba’ya Selam

Haydar Baba, yıldırımlar şakanda
Seller sular şakırdayıp akanda
Kızlar ona saf bağlayıp bakanda
Selam olsun şefkatinize, elinize
Menim de bir adım gelsin dilinize
Haydar Baba, kekliklerin uçanda
Göl dibinden tavşan kalkıp, kaçanda
Bahçelerin çiçeklenip açanda
Bizden de bir mümkün olsa, yâd eyle
Açılmayan yürekleri şâd eyle

Şehriyar

I. Aman Ayrılıg
II. Maarifimiz
III. Ömürden Sayfalar
IV. Yar Kasidesi

Türkiye dışında kalan Türk boyları dünyanın hemen her yerinde Osmanlı Devleti yıkıldıktan sonra büyük baskılara, zulümlere, asimile çalışmalarına maruz kalmışlardır. Buna rağmen, dillerini, örf ve âdetlerini inançlarını muhafaza etmeyi, kimliklerini korumayı başarmışlardır. Bu durum edebiyata özellikle de şiire doğal olarak yansımıştır.

Gözlerim röntgen gibi delip geçiyor duvarları
Kentin sokaklarını dolaşıyorum şimdi
İlk karşılaşmamız bu seninle galiba Bay Robot
Günaydın. Uğultular kulaklarımda bir yeni uzay çağı
Bak nasıl çalışıyor makinelerimiz, vitrinlerimiz
Gövdelerimizin gizlerini çözemeyen laboratuvar
Betikler, günceler, renkli dergiler.

“Haydar Baba’ya Selam” şiirinin her Azerbaycan Türk’ünün evinde, Kur’an-ı Kerim’in ve Hafız’ın Divan’ının yanında yer aldığı bir gerçektir. Halk, vaktinin en değerli bölümünü bu eserleri okumakla geçirmektedir. Bu şiir, Türk gelenek ve göreneklerini en iyi şekilde gösteren folklorik bir eserdir. Değişik toplumsal konular hakkında bilgiler sunan ve âdeta Türk insanının her tarafta benzer özellikler taşıdığını örnekleyen bu eser köy hayatını, gelenek ve göreneklerini tümüyle anlatır.

Bayrak

Toprağım üstüne gölgeler salan
Menim varlığımın cilası bayrak
Zaferden doğulmuş
Göktürk’ten kalan
Kurt başlı bayrağın balası bayrak

Üç renkli bayrağın gölgesinde men
Karaca toprağı vatan görmüşem
Zafer güllerini devri kadimden
Bayrak ışığında biten görmüşem
Bayrak benliğimdir, bayrak kimliğim
Bayrak öz yurduma öz hâkimliğim