Türk - İslam Tarihindeki Siyasî Gelişmeler - 3

Karahanlılar, İslam coğrafyasının kuzey doğusunda
Müslüman olmamış boylara karşı bir tampon ülke
konumunda idi. Bu bölgede İslam dünyasına yönelen
saldırılara karşı savunma görevini üstlenmekteydi.

Buna göre Karahanlıların zayıf düşmesi ve yıkılmasının;

I. Hıtay ve Moğol kavimlerinin İslam dünyasını istilası,
II. gayrimüslim göçebe toplulukların Batı yönlü hareketi,
III. İslam'ın Orta Asya'da yayılışının yavaşlaması

İlk Türk-islâm devletleri içerisinde önemli bir yere
sahip olan Gazneliler, X. ve XII. yüzyıllar arasında
Afganistan ile birlikte Horasan ve Kuzey Hindistan’da
büyük bir güç olarak varlıklarını sürdürmüştür.

Kaşgarlı Mahmut XI. yüzyılda kaleme aldığı Dîvân-ı
Lugâti’t-Türk’te Türk kültürü, etnografyası, mitolojisi,
folkloru, coğrafyası, töresi, gelenekleri, atasözleri,
dünya görüşü ve tıbbî usullerinden ilaç çeşitlerine,
spordan yemeğe kadar günlük hayatın her alanı ile ilgi
kurarak, okuyucuyu bilgilendirmeyi amaç edinmiştir.

Buna göre Dîvân-ı Lugâti’t-Türk’le ilgili olarak,

I. Türk tarihi ve kültürünün başvuru kaynakları arasındadır.
II. Türk kültürünün tanıtılmasında önemli bir kaynak eserdir.
III. Ansiklopedik nitelikte özgün bir yapıttır.

Pasinler Savaşı’ndan sonra Bizans imparatoru İstanbul’da
daha önce inşa edilen caminin mihrabına Tuğrul
Bey’in ok ve yay işareti olan tuğrasını koydurdu. Ayrıca
burada hutbenin Fatımi halifesi değil Abbasi halifesi ve
Tuğrul Bey adına okunmasına başlanıldı.

Orta Çağ ekonomisinde nakit kaynaklarının sınırlı oluşu
özellikle savaş dönemleri gibi olağanüstü zamanlarda
devletleri ekonomik krizlere sokabilmektedir.

Abbasi halifesi gönderdiği bir mektupla Gazneli
Mahmut’u tebrik etmiş ve ona Seyfü’d-Devle ve’l-İslam
(İslam Devleti’nin kılıcı) unvanını vermiştir.

Gazneli Mahmut’un bu unvanı almasında;

I. Şiilere karşı Abbasi halifeliğini korumaları,
II. Kuzey Hindistan’da İslamiyet'i yaymaları,
III. Oğuzlara karşı Karahanlılarla iş birliği yapmaları