Türk - İslam Tarihindeki Siyasi Gelişmeler - 1

Tarih Öğretmeni dersinde “Orta Asya’da İslam inancının yaygınlaşması beraberinde sosyal ve ekonomik dönüşümüde getirmiştir” diyerek dersine başlamış ve öğrencilerinden bu duruma örnekler vermelerini istemiştir. 

Öğrenciler, 

Ali : İslamiyet'in kabulü ile birlikte Türkler arasında yerleşik hayat ve kent kültürü yaygınlaşmıştır. 

Ayşe : Tarım alanları genişlemiş ve tarımsal üretim artmıştır. Ahmet: Mimari eserler yaygınlaşmıştır.

 Nur : Yazı ve konuşma dilinde Arap ve Fars etkisi güçlenmiştir. 

Akın : Ticari faaliyetler ve zanaatler daha çok gayri müslimlerin denetiminde yürütülmüştür. 

çıkarımlarında bulunmuştur.

Eski Türk inancının; 

 I. mabedli bir inanış olmaması, 

II. tek tanrı inancı etrafında şekillenmesi, 

III. din adamlarının toplumda ayrıcalıklı bir konumda olmaması

Kül Tigin Yazıtı’nda kullanılan “.... Ben (kendim) kederlendim, sonsuza kadar sadece Tanrı yaşar, insanoğlu ölmek için yaratılmıştır...” ifadesi İslam inancının;

 I. tevhid (tek yaratıcı) anlayışı, 

II. ahiret inancı, 

III. bakî (yaratıcının varlığının sonu olmayışı) anlayışı

Türkler arasında İslam inancı yalnız askeri fetihlerle yayılmamış çeşitli yollarla Orta Asya’ya gelen kimi grupların faaliyetleri bölgenin İslamlaşmasına katkı sağlamıştır.

 Buna göre Orta Asya’nın İslamlaşmasında;

 I. seyyahlar, 

II. tüccarlar, 

III. fakihler

Tarih öğretmeni dersine “Türklerin İslamlaşma süreci kendiliğinden birden ve hızlı bir şekilde olmamış; safha safha gelişmeler kaydederek devam etmiştir.” diyerek başlamıştır.

Türkler, Abbasilerin yönetime gelmesinin ardından askerî ve idari kadrolarda ağırlıklarını artırarak İslam’ın koruyuculuğunu üstlenmeye başlamışlardır. 

Bu duruma;

 I. Selçukluların Haçlı saldırılarına karşı mücadele etmesi, 

II. Büveyoğullarının Bağdat’tan çıkarılması,

 III. Karahanlıların Moğollarla çatışması

Bazı tarihçiler Türklerle Müslüman Araplar arasında VII. yüzyılın ortalarına doğru başlayan ve XX. yüzyılın ilk çeyreğine kadar devam eden ilişkileri; mücadele, hizmet ve hakimiyet dönemi şeklinde üç bölümde incelenebileceğini ifade etmişlerdir.

Ali Öğretmen öğrencisinden Türklerin İslam inancına geçişi konusunda bir çalışma hazırlamasını istemiş ve çalışmasını VII ile X. yüzyıllar arasında sınırlamasını önermiştir.

 IX. ve X. yüzyılda, İslam topraklarının en doğusunda Müslüman olmayan unsurlarla İslam coğrafyası arasında bir set görevi üstlenen Karahanlıların temel stratejisi, Müslüman olmayan Türk-Moğol unsurlara karşı İslam beldelerini savunma, iskân etme ve İslâmlaştırma yolu ile onları bir tehlike olmaktan çıkarma şeklinde gelişmiştir.

Ön Asya’da kurulan Türk devletlerinde ekonomik kalkınmaya paralel olarak özellikle yöneticiler tarafından yürütülen imar faaliyetleri dikkat çekmiştir. Ancak IX ile XII. yüzyıla ait bu eserlerden günümüze çok azı ulaşabilmiştir.

 Bu durum;

 I. yapı malzemesi olarak daha çok kerpiç ve ahşabın kullanılması, 

II. yatay hareketliliğin hızlı ve büyük ölçekte gerçekleşmesi, 

III. Moğol istilasının yıkıcı etkisi