Türklerde Coğrafya ile Oluşan Yaşam Tarzı - 2

Malazgirt Savaşı sırasında Bizans ordusunda Peçenek,
Uz ve Kıpçak Türklerinin yer alması bu toplulukların;

I. Hristiyan inancını benimsediğinin,
II. Bizans egemenliğini tanıdığının,
III. Türklük özelliklerini yitirdiğinin

Orhun Abidelerinde töre sözcüğü on bir yerde geçmiş
ve altısında il (devlet) sözcüğü ile birlikte yer almıştır.

Orta Asya Türklerinde devletin gelir kaynakları arasında;

I. hayvan vergileri,
II. savaş ganimetleri,
III. gümrük vergileri

• Kuzeydoğu Asya’da yaşayan Türkler başta hayvancılık olmak üzere dokumacılık ve maden işlemeciliği gibi ekonomik faaliyetlere yönelmişlerdir. Bu bölgede hayvancılıkla uğraşan Türkler yazın yaylak adı verilen daha serin olan yaylalara kışın ise sert rüzgarlardan korunaklı olan kışlaklara göç etmişlerdir.
 

• Maveraünnehir ve Fergana Vadisi’nde yaşayan Türk toplulukları ise daha çok tarım, hayvancılık ve ticari faaliyetlerle uğraşmışlardır.

Orhun ve Yenisey civarındaki yazıtlarda geçen toplam 1300'e yakın sözcükten ekonomik etkinliklerle ilgili olanların sayısı; hayvancılık: 38, avcılık: 22, tarım: 12 iken askerlikle ilgili olanlar ise 142 olarak belirlenmiştir.
 

Yalnız buna göre;
 

I. sosyal ve ekonomik yaşamın dil alanında etkisinin olduğu,
II. ordu-millet anlayışının benimsendiği,
III. özgün bir alfabe oluşturulduğu

Göktürk kağanlarının yaylak ve kışlaklarda iki ayrı
merkezleri bulunmaktadır. Mesela ilteriş Kağan yazın
Çogay Kuzı dağında, kışın ise Karakum’da barınmıştır.
Halk ise yazın yaylaklarda çadırlarda yaşarken, kışın
ise barınmak üzere inşa ettikleri evlerde yaşamışlardır.

Bu bilgilere göre, eski Türk toplum ve devlet yapısıyla
ilgili olarak;

I. ikili yönetim anlayışının benimsendiği,
II. yarı göçebe yaşamın olduğu,
III. güvenlik kaygısının sosyal yaşamı etkilediği

“...Kapgan Kağan’ın baskıcı tutumu ve Çin’in Türk topluluklarını
kışkırtması nedeniyle devlete bağlı boylar
birer birer isyan etmişti. Bu isyanların birinde Kapgan
Kağan’ın öldürülmesi üzerine yerine oğlu inal tahta
çıkmıştı. Fakat inal’ın kağanlığı yetersiz bulunmuş ve
onun yerine ilteriş’in oğlu Bilge, kağanlığa; Kül Tigin ise
komutanlığa getirilmiştir...”

Kök Türk Devleti'nde benimsenmiş olan ikili teşkilat yapısı
gereği ülke genelde iki kanat şeklinde idare edilmiş, sol
kanadın başındaki Yabgu asıl hükümdarın hakimiyetine
bağlı olarak töre hükümlerini yürütmüş ve kendi bölgesini
ilgilendiren konularda dış münasebetlere girişmiştir.