Türklerin İslamiyet' i Kabulü - 1

Tanım: Gaza, İslâmiyet’i yaymak, Müslümanların yönetimindeki
toprakları ve nüfuz alanını genişletmek gibi
gayretler uğrunda akınlara katılmak ve “cenk etmek”
anlamına gelmektedir.
Bu anlayışın İslam öncesi Türk toplumunda görülen;  

I. alplik anlayışı,
II. cihan hakimiyeti düşüncesi,
III. kut anlayışı

Emevîlerin iktidarlarının ilk yıllarından itibaren takip ettikleri
politikalar Türkleri ve diğer kavimleri İslâmiyet’e ısındırmanın
ötesinde büyük bir tepki duymalarına neden
olmuştur.

Orta Asya’nın İslamlaşma süreci VIII. yüzyılda başlamasına
karşın kalabalık Oğuz kitlelerinin ve diğer Türk
boylarının Müslüman olması Xl.yüzyılı bulmuştur.
Orta Asya’da İslam'ın yayılışının XI. yüzyıla uzamasında;
I. Türklerin göçebe ve boylar hâlinde yaşaması,
II. Mevali politikasının etkisi,
III. Türk savaşçıların İslam devletlerinin hizmetinde
yer alması

Abbasi halifesi Mütevekkil sarayda görevli Türk kumandaları
görevden almaya başlamış ancak bu faaliyetlerinden
rahatsız olan Türk komutanlar onu öldürmeye 
çalışmışlardır. Ancak yine bir Türk olan Boğa el-Kebîr’in 
müdahalesiyle başarısız olmuşlardır. 
Bu durum;
I. Türk komutanların Abbasi yönetimi üzerinde denetim
kurdukları,
II. İslam ordularının tamamen Türklerden oluştuğu,
III. Abbasilerde siyasi ve dinî yetkilerin ayrı ellerde
toplandığı

İslamiyet'i kabul eden Türklerin çoğu Allah’a “Tengri" ve
her şeye gücü yeten manasında “Ugan Tengri” demişler,
Peygamber karşılığı olarak da “yalavaç" kullanılmıştır.
Dine “nom” dediklerinden “Tengri nomı”, Allah’ın
dini ve şeriatını ifade etmişlerdir. Namaza “yükünç”,
ibadete “tapınmak”, cennete “uçmak”, cehenneme
“tamu” demişlerdir.

Bu bilgiye dayanarak İslamiyet’i kabul eden Türklerle
ilgili;
I. eski Türk inanç yapısındaki bazı geleneklerinin
yaşamaya devam ettiği,
II. ulusal özelliklerini korumayı hedefledikleri,
III. Türk İslam sentezini oluşturdukları

Türklerin İslamiyet'i kabulüyle birlikte kurulan devletlerinde;
I. hukuk,
II. sanat,
III. mimari

Cahiliye Dönemi kaynaklarında Türklere yönelik bilgiler
bulunsa da Araplar ile Türkler arasındaki ilk ilişkiler
askeri alanda ve İslam Devleti’nin kuruluşundan
sonra başlamıştır.

Tarih Öğretmeni dersinde Türklerin İslamiyet’i kabulünün
kültürel yaşamlarında da değişikliğe neden
olduğunu söyleyerek çeşitli örnekler vermiştir.

Tanım: Yatay hareketlilik birey veya grupların ülke içerisinde
bir bölgeden diğer bir bölgeye göç etmesine
denir.

Buna göre Türk İslam devletlerinde yatay hareketliliğe;
I. göçebe Türkmenlerin fethedilen bölgelere yerleştirilmesi,
II. uç bölgelerine iskânın teşvik edilmesi,
III. hayvancılıkla uğraşan göçebelerin otlak arayışı

 I. Şam, baksı adı verilen din adamlarının olması
II. Mabedli bir inanış olmaması
III. Yöneticilerin dinî görevlerinin bulunması
IV. Ahiret inancını barındırması
V. Balbal ve kurgan geleneğine kaynaklık etmesi